Türkiye'nin çılgın projelerinden olan Kanal İstanbul 2011’de dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıklamasıyla gündeme girdi ve yedi sene boyunca yapılacak mı yapılmayacak mı tartışmaları hiç ama hiç eksik olmadı .
Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan yakın tarihlerde gerçekleştiği Güney Kore ziyaretinde ise Kanal İstanbul projesi hakkında da açıklama yaparken "Kanal İstanbul projemizde özellikle Kore'nin yer alması bizler için ayrı bir iftihar vesilesi olacak." ifadelerini kullanmış ve Güney Kore'yi Kanal İstanbul projesine davet etmişti.
Kanal İstanbul siyasetin ve toplumun gündeminden hiçbir zaman düşmedi
Kanal İstanbul ortaya çıktığı ilk tarihten bu yana siyasetçilerin gündem ve tartışma konusu oldu. Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan gerek başbakanlığı gerekse de cumhurbaşkanlığı yaptığı dönemde Kanal İstanbul’un yapılacağını açıkça söylediler. AK Partili yetkili ve bakanlar Kanal İstanbul’u destekleyen açıklamalarda bulundular. Son olarak Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan da geçtiğimiz hafta memleketi Kars’ta , Kanal İstanbul Projesi'nin sadece bir kişinin değil 81 milyonun, dünyadaki mazlumların ve mağdurların projesi olduğunu ifade etmişti.
Kanal İstanbul’a karşı çıkanların başında Ana Muhalefet Partisi CHP ile diğer muhalefet partileri ve STK’lar geldi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu 2015’de basın mensuplarıyla yaptığı sohbette “Kanal İstanbul ise tümüyle hayal bir proje” demiş CHP İstanbul Milletvekili Gülay Yedekci de 16 Ocak 2018 Salı günü TBMM’de yaptığı toplantıda “Uzmanların sosyolojik ve jeopolitik olarak şehrin felaket senaryosu olarak tanımladıkları Kanal İstanbul Projesi hakkında denizbilimcilerden, meslek odalarından ve İstanbul'da yaşayan yurttaşlarımızdan fikir ve görüş alınmamıştır. Bu proje hakkında meclis araştırması yapılmalı ve bu felaket senaryo engellenmelidir” demişti.
Seçimlerin yaklaştığı günlerde CHP'nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce konuya ilişkin dikkat çeken ifadeler kullanmış Kanal İstanbul Projesi ile ilgili olarak bu projenin maliyetine vurgu yaparak seçildiği takdirde devam ettirmeyeceğini yinelemişti. İnce Kanal İstanbul için "Kanal İstanbul işine girişmeyeceğiz. Memleket bu durumdayken Kanal İstanbul'un bize ne getirisi olacak. Şirketler iflas ediyor, memleket batıyor. Ben orada hafriyat mı yapacağım. Ne işimiz olur? Tabii ki durduracağız. " ifadelerini kullanmıştı.
CHP'nin Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce’nin bu konuşmasına karşılık Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da partisinin Balıkesir Mitinginde Kanal İstanbul Projesi'nin görüntülerini vatandaşlarla paylaşmış ve "Biz diyoruz ki Kanal İstanbul, o diyor ki ben niye Kanal İstanbul'u yapayım ki para yok ki diyor. Bunlar milli bütçenin dışındaki imkanlarla neler yapılabileceğini bilmeyecek kadar cahiller. Bunlar kör cahiller. Biz Marmaray'ı nasıl yaptıysak, Avrasya Tüneli'ni nasıl yaptıysak, Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nü nasıl yaptıysak, Osmangazi Köprüsü'nü nasıl yaptıysak, Ovit Tüneli'ni nasıl yaptıysak, yapıyorsak aynı şekilde İstanbul-İzmir Otoyolunu da böyle yapıyoruz. Şu anda Kanal İstanbul ile ilgili de biz teklifleri topluyoruz. Ama bunlar bu işlerden anlamaz. Bunlara sor PPP nedir bilmez. Bunlara sor, kamu-özel ortaklığı nedir bilmez. Ama biz bütün bu yöntemleri kullanarak hamdolsun bu hizmetleri yaptık." diyerek yeniden Cumhurbaşkanı
Çevre Mühendisleri Odası’na göre ‘Kanal İstanbul’ tüm canlılarda sağlıksız su kullanımının yaygınlaşmasına yol açabilir
Anlayacağınız Kanal İstanbul uzun süre daha Türkiye gündeminde yerini koruyacak, yapılsa da yapılmasa da apayrı tartışmalarla karşı karşıya kalacağız. Sizlere bu tartışmalara yenilerini ekleyebilecek bir raporu paylaşacağız
Bu raporu Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne bağlı (TMMOB) Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) hazırlamış ve hazırlanan raporda da ‘Kanal İstanbul’un su kaynaklarının yok olmasına, tüm canlılarda sağlıksız su kullanımının yaygınlaşmasına yol açacağı uyarısı yer almış.
Söz konusu kurlun hazırladığı ve sizler için özel olarak incelediğimiz rapor var. Haberimizin içreğinin büyük bir bölümünü de bu rapordan aldığımız kısımlar var.
Hazırlanan raporda; Kanal İstanbul için ÇED başvuru dosyasının yayınlanması ile beraber 5 Ocak 2018’de kurulan özel çalışma komisyonunun bir ürünü. Komisyonun; bu süreçte akademisyenlerden ve çeşitli kaynaklardan edindiği bilgi ve belgelerle ve 3 Şubat 2018 günü düzenlediği foruma katılanların katkılarını da kapsayarak bu raporu düzenlendiği belirtilmiş.
Raporda öne çıkan ifadeler şunlar olarak karşımıza çıkıyor:
-Kanal İstanbul ve rezerv alanlarının yapılaşmaya açılması ile bu bölgede bulunan su havzalarının ve tatlı su rezervlerinin yok olacağı bilinmektedir. Proje alanında bulunan Sazlıdere ve Terkos havzası İstanbul’a halen su veren en önemli su rezervi olup bu proje ile yok olma aşamasına gelecektir.
-Tarih boyunca su, İstanbul için planlanması gereken en önemli yaşam kaynağı olarak görülmesine rağmen uzun vadeli su planlaması yapılmamış; özellikle de son yıllarda bilim-teknik temelinden uzak, geçici çözümler üretilerek bugüne gelinmiştir. Giderek artan su ihtiyacı ve kuraklığın yanı sıra sucul sistemlerin sermaye birikimine açılmasının, yeraltı ve yerüstü sularının ticarileştirilmesinin sonucu olarak önümüzdeki dönemde susuz yılların ve sağlıksız su kullanımının başlayacağı açıkça görülmektedir.
-İklim değişikliği ve deniz seviyesindeki yükselme; kıyıda ve kıyı habitatında erozyon, tatlı su akiferlerinde ve haliçlerinde tuzluluk artışı, kıyı alanlarında kimyasal ve mikrobiyolojik kirlenme ve kıyı taşkınlarında artışa yol açması beklenmektedir.
-Havzalarda her türlü yapılaşma ve havzaların kullanımının önü açılmaktadır. İlk yaklaşımda “Kanal İstanbul” projesinin önü açılıyor şeklinde yorumlansa da; Yönetmeliğin ülkenin bütün havzaları için geçerli olduğu gerçeği göz önüne alındığında yıkımın boyutu anlaşılır hale gelmektedir.
-Karadeniz’den Marmara’ya – Marmara’dan Karadeniz’e alt ve üst tuzlu su akıntısı oluşacak.
-Tatlısu akiferleri ve karasal ekosistem tuzlanacak.
-Tarım ve hayvancılık yapılamaz hale gelecek.
-Sadece İstanbul ve çevresi değil, Trakya’ya kadar tatlı suların beslediği tarım alanları ve karasal ekosistem geri alınamaz şekilde bozulacak, yıkıma uğrayacak.
-Küçükçekmece Lagün havzası kadar Trakya Bölgesi de ekolojik olarak olumsuz etkilenecek.
-Kanal İstanbul ve Yapı Rezerv Alanları Projesi”nin uygulandığı bölgenin jeomorfolojik yapısı gereği kayganlaşma riski yüksektir, özellikle havzanın batı kısmı heyelan bölgesidir. Kanal kazısı sonucunda tuzlu suyun akiferlere, yeraltı katmanlarına girişi ile havzada heyelan riski artacak.
-Kanalda oluşacak akıntı lagünün kalan dip çamurunu da kazıyarak Marmara Denizi’ne taşıyacak. Kıyılar giderek aşınacak, göçükler oluşacak. Akıntıyla taşınacak olan sedimentler, kanal yapımı sırasında çıkarılacak ve Marmara Denizine dökülecek olan, (ada oluşturulacağı iddia edilen) kazı toprağı (hafriyat toprağı ve sedimenti) ile; sediment yapıda 1993 yılından beri tutunan (Bakır, Çinko, Kadmiyum vb) ağır metaller, radyonukleidler deniz ekosistemi için toksisite19 yaratacak ve deniz canlıları zehirlenecek, Marmara Denizi kirlenecek, giderek canlılığın olmadığı bir ekosisteme dönüşecek, çölleşecektir.
-Patlayıcıların kullanılması süresince bölgede yıkımlar yaşanabilir.
-Sürekli tuzlu suyun karasal yeraltı katmanlarına girişi, karasal alana sızması sonucunda 2000 yılı şubatında Çakmakdere bölgesinde yaşanan toprak kayması sonucunda olduğu gibi kanalın çevresindeki evler, apartmanlar, gökdelenler her an kayarak içinde yaşayanlar için riskli süreçler yaratabilir.
-Kanal İstanbul Projesi süresince ve sonrasında oluşacak ekolojik yıkım bir yana, sadece kanal kazısı ve oluşan hafriyatın etkisinin değerlendirilmesi, hafriyata ilişkin taşıma esnasında meydana gelebilecek çevre kirliliği (hava, ağır metal ve gürültü kirliliği), yapımı esnasında oluşacak işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin risklere karşı alınabilecek tedbirler, kazı alanlarının ağır metal kirliliğine yönelik herhangi bir çalışma dahi ÇED başvuru raporunda bulunmamaktadır.
-Hafriyatın taşınımı sırasında sedimentten ayrışmaya başlayan metal komplekslerinin ve sediment yapı arasında hapsolmuş ağır metallerin birlikte Marmara Denizi Ekosistemi’ne boşaltılması denizdeki tüm canlılar için toksisite oluşturacak.
-Kanalın lagünden geçeceği 10, 12 ve 13 numaralı gözlem noktalarında ve Sazlıdere ile Sazlıdere Barajının suyunda, sedimentinde ve sediment arası boşluk suyunda rastlanan metal kompleksleri kazıma, taşıma ve ada yapmak için yayma sırasında serbest hale geçecek ve çıkarıldığı noktadan Marmara Denizine kadar tüm sucul sistemi ve su canlılari üzerinde toksik etkisini sürdürecek, ekolojik yıkıma neden olacak.
-Jeomorfolojik yapısı gereği kayganlığı yüksek olan bölgede Karadeniz’den Marmara’ya –Marmara’dan Karadeniz’e tuzlu su akıntısı oluşurken karasal tatlısu akiferleri ve karasal sistem tuzlanacak, sadece İstanbul ve çevresini değil Trakya’ya kadar tatlı suları besleyen yeraltı akışı tuzlanma sonucunda tarım alanları ve karasal ekosistemin yıkımı Trakya bölgesini de olumsuz etkileyecek.
-Deprem hattı üzerinde yer alan bölgede 3 adet yapay ada oluşturulması, beklenen İstanbul depreminde bu adaların yıkım olasılığını, ayrıca taşınacak hafriyat/sediment içinde bulunan kirleticilerin deniz ekosisteminde geri dönüşsüz bozulmalara neden olma olasılığını artıracaktır. Kanalın sağ ve sol tarafında yapılması planlanan adalar Karadeniz’den gelecek yüksek su akışı hızı ve yönü ile birlikte Marmara Denizi içine yayılarak kirliliğin geniş alanları etkilemesine neden olacaktır.
-İstanbul’da kuşlar; yerli, göç kuşu, kış göçmeni, yaz göçmeni, nadir ve rastlantısal olmak üzere 35824 türdür. Bu sayı Avrupa’daki birçok ülkeden daha yüksektir. Leylek, gündüz yırtıcıları ve pelikanlar gibi süzülerek göç eden birçok kuş türü için Türkiye önemli bir göç rotasında yer almaktadır. Kanal İstanbul Projesi, kuşların doğal yaşam alanı ve göçteki kuşların beslenme, dinlenme alanlarına yapılması planlanmaktadır.
-Planlanan Kanal Projesinde inşaat ve hafriyat çalışmaları sırasında yapılacak sondaj, patlatma işlemleri, iş makinaları nedeniyle oluşacak titreşim, hava ve gürültü kirliliğinin kuşlara olumsuz etkileri olacak. İnşaatın bu etkileri çalışma koridorunun dışında kalan ekosistemlere de yansıyacak. Kuşlar, inşaat alanı ve yakın çevresinden Büyükçekmece Gölü ve Terkos Gölü Havzası gibi yakın sulakalanlara geçiş yaparak yaşamlarını devam ettirmeye çalışsalar bile projenin gürültü, karbon salımı, şehirleşme gibi olumsuz etkileri yakın çevrede ve sulak alanlarda da görülecek. Kanal İstanbul Projesi, Yenişehir Projesi ve diğer projeler bölgede kentleşmenin artmasına sebep olacağından, kuş türleri göçte dinlenme ve beslenme alanı bulma arayışında zorlanarak yaşam mücadelesiyle karşı karşıya kalacaklar.
-Patlama riski en tehlikeli gemi türü sıvılaştırılmış doğalgaz taşıyan yüksek tonajlı LNG tanker türüdür. Herhangi bir olası kazadan dolayı (personel, kullanım, pilotaj hataları / sabotaj vs.) bir tankerin (LNG) hasar etkisi ile ilgili olarak Amerikan Sandia Laboratuvarlarında araştırma yapılmıştır. Yapılan araştırma sonuçlarına göre; LNG kargo tankında açılan yarıktan küçük ve orta çaplı LNG döküntüsüyle karşılaşacaktır. Bu durum sonucu halk emniyetine 250 m yarıçapında bir çember alanında yüksek oranda, 250 m – 750 m aralığındaki yarıçapta orta derecede ve 750 m ilerisinde hafif derecede etkileri görülecek.
-Yarımburgaz Mağarası ve çevresinde yapılan kazılar, “Bathonea” kazıları, antik Liman ve göl içinde kalmış Antik Deniz Feneri, sarnıç, kale kalıntısı, yol kalıntıları Havzanın arkeolojisinin yüzbinlerce yıl öncesine, neolotik döneme, geç antik çağ ve bizans dönemine (Hellenistik ve Roma dönemlerine) kadar uzanan belleğini ispatlıyor. Bu denli uzun yıllar farklı kültürlerin yaşam sürdüğü, Küçükçekmece Lagün Havzası; 2000li yıllardan itibaren, kültürü, tarihi, doğal alanları; ormanları, Lagünu, göl ve göletleri, tarım alanları, dereleri ve meraları ile yapılaşma kıskacına sokulmaya çalışılıyor.
-Bölgede yaşayan uygarlıkların izi, kentin kültürel hafızası yok olacak.
Kaynak: ÖZEL HABER
Editör: SİNAN ERDOĞDU
