Türk tiyatrosunun mirasları

Dümbüllü'nün hocası Kel Hasan Efendi'den devralıp 1968'de Münir Özkul'a devretiği fesi ve kavuğu Türk tiyatro oyuncuları arasında geleneksel bir törende devredilmekte. Bu fes ve kavuk Türk tiyatro oyunculuğu mirasını temsil ediliyor. Kavuk, Türk tiyatrosunun güldürü geleneğinin nişanesi, fes ise tuluat sanatının simgesi olarak sayılmakta. Münir Özkul, Dümbüllü'den aldığı ve tuluat sanatının simgesi sayılan fesi Müjdat Gezen'e, Müjdat Gezen ise 2017'de Baba Sahne'nin açılışı sırasında Şevket Çoruh’a devretti. Orta oyununu temsil eden kavuk ise Münir Özkul tarafından 1989’da Ortaoyuncular Tiyatro Topluluğu’nun kurucusu Ferhan Şensoy’a, 2016 yılında Ferhan Şensoy tarafından Rasim Öztekin'e devredildi. Rasim Öztekin 2020 Ağustos ayı itibarıyla tiyatrodan emekli olmuş olması nedeniyle, Kavuk'u Kadıköy'de Baba Sahne'yi kuran Şevket Çoruh'a 20 Eylül 2020 tarihinde Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu’nda düzenlenen özel bir törenle devretti. İlk kez Kel Hasan Efendi tarafından kullanılan, 1968 yılına kadar da İsmail Hakkı Dümbüllü de yer alan fes ve kavuk, böylece 52 yıl sonra ilk kez tek bir sanatçıda buluşmuş oldu.

Kavuk Öztekin'den Çoruh'a geçti

İsmail Hakkı Dümbüllü’nün kavuğu, İBB’nin destekleriyle düzenlenen özel bir törenle Rasim Öztekin'den Şevket Çoruh'a devredildi. Geceye video mesajı ile katılan İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, “Biz İstanbul olarak Türk tiyatrosunu desteklemeye, tiyatronun geleceği açısından en özgür alanları var etmeye devam edeceğiz” dedi. Türk Tiyatrosunun güldürü geleneğinin nişanesi sayılan İsmail Hakkı Dümbüllü’nün kavuğu, dün akşam Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu’nda düzenlenen etkinlikle devredildi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) desteğiyle gerçekleşen gecede, emanet, 5’inci Kavuklu Rasim Özteki’den, Şevket Çoruh’a geçti. 6’ncı Kavuklu’nun İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve 4’üncü kavuklu Ferhan Şensoy’un video mesajlarıyla katıldığı geceye, duayen tiyatrocular Haldun Dormen, Müjdat Gezen, Mustafa Alabora’nın yanı sıra Güner Özkul, Müjgan Ferhan Şensoy ve Pelin Öztekin ile İBB Başkan Danışmanı Murat Ongun, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Şengül Altan Arslan, İBB Kültür Daire Başkanı Hülya Muratlı katıldı.

Öztekin sağlık nedenleriyle kavuğu devretti

Devir Teslim Töreni’nde konuşan Öztekin, yaşadığı kalp rahatsızlığı nedeniyle doktorunun canlı performans yapmasına izin vermemesi üzerine Kavuk’u devretmek istediğini söyledi.Öztekin, kendisini sağlığına kavuşturan ve hayata bağlayan doktur başta olmak üzere Koronavirüsle mücadele elden tüm sağlık görevlilerine teşekkür ve minnetlerini iletti. Devir teslimi, Dünya Tiyatrolar Günü’nde gerçekleştirmeyi planladıklarını belirten Öztekin, bu düşüncelerini Koronavirüs pandemisi nedeniyle gerçekleştiremediklerini kaydetti. Öztekin, töreni güvenli bir şekilde açık havada yapma istediklerinin İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun “Kavuk İstanbul’dan çıkmıştır, bu İstanbul’un işidir biz bu işi üstleniyoruz” ifadeleri ile desteklemesi üzerine gerçekleştiğini belirterek Başkan İmamoğlu’na da teşekkürlerini paylaştı. Kavuk devir teslimi sürecinde aklında Şevket Çoruh’un olduğunu ve bu fikrini hocası Ferhan Şensoy’a açtığını; “Hocam ne diyorsun” dediğini belirten Öztekin, Şensoy’un “Çok iyi bir karar kardeşim” demesi üzerine ustasından da aldığı onayla hemen Şevket Çoruh’u aradığını belirtti.

Hak dostum hak

Müjdat Gezen, Haldun Dormen ve Mustafa Alabora’nın karşılıklı oynamasalar da kendisinin konservatuvarları olduğunu belirten Öztekin; kendisinde emeği geçen isimleri “Onların çoğu şimdi yukarıdan seyrediyor; Erol Günaydın, Tuncel Kurtiz, Savaş Dinçel ve Münir Özkul” ifadeleriyle andı.

Öztekin’den Kavuk’u devralan 6’ıncı Kavuklu Şevket Çoruh,“Kavuk, ilk kez iki kavuklu usta yaşarken bana veriliyor. Biri birçok muhteşem oyun ve kitap yazan, Nöbetçi Tiyatro’yu ve Ortaoyuncular’ı kuran, bize ilham veren Ferhan Şensoy. Diğeri ise her rolü ile bizi kendine hayran bırakan Rasim Öztekin” dedi. Çoruh, konuşmasına meddahların dünden bugüne söyledikleri “Hak dostum hak” sözleriyle devam etti. Türkiye’de Tiyatronu ilk dönemlerinden bu yana zorluklarla baş ettiğine değinen Çoruh, “Ustaların parasızlığı da bir gelenektir: Raşit Rıza Bizim lokanta adlı bir lokanta açmış. Hazım Körmükçü Beyoğlu’nda piyango bileti satmış. Naşit Özcan Beyazıt’ta piyangocu dükkanı açmış.Pandemi böyle devam ederse bizden simit almayı unutmayın” ifadelerini kullandı. Çoruh,pandemi sürecinin tiyatroları nasıl etkilediğine, Türkiye’de dünden bu güne tiyatro ve tiyatrocuların yaşadıkları politik, siyasi, ekonomik zorluklara dikkat çekti.

Tiyatro geleneğine tanıklık edildi

Kavuk Devir Teslim Töreni’ne video mesajı ile katılan bir diğer isim olan 4’üncü Kavuklu Ferhan Şensoy ise “Bu dikenli bir yol ama sen dikenleri temizlersin Şevket diyerek, “Bu gece cennette de kutlanıyor, Kel Hasan Efendi, İsmail Dümbüllü, Münir Özkul bizi Cennetten “ şeklinde konuştu.

Tiyatro geleneğimizde eşine az rastlanır anlara tanıklık edilen gece, Kavuk Devir Teslim töreninin ardından başrollerinde Şevket Çoruh ve Murat Akkoyunlu’nun rol aldığı “Bir Baba Hamlet” oyununun özel bir gösterimi ile son buldu. Biletleri günler öncesinden tükenen ve tüm bilet geliri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği vasıtasıyla Türkiye’nin geleceği olan yeni nesillere aktarılan gece pandemi kurallarına uygun olarak gerçekleştirilirken, isteyen herkes şahitlik edebilsin diye Kavuk Devir Teslim Töreni, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun YouTube hesabı, İBB ve İBB TV’nin Twitter hesaplarından canlı olarak yayınlandı.

Kel Hasan'dan Dümbüllü'ye

İlk kez 1893 yılında sahneye çıkan Kel Hasan Efendi, Türk tiyatrosunda hem tuluat tiyatrosu hem de orta oyunu geleneğini bir arada sergileyen ilk sanatçı oldu. “Komik-i şehîr” unvanıyla tanındı.

Kel Hasan Efendi'nin yanında çalışarak tuluat sanatını öğrenen İsmail Hakkı Dümbüllü ise Türk tiyatro sanatının daha çok kişi tarafından bilinir hale gelmesi ve orta oyunu türünün devamlılığını sağlamada etkili oldu. Gözlemeci, Kavuklu'ya Hile, Çifte Hamamlar, Ters Biyav ve Kanlı Nigâr oynadığı oyunlar arasında en çok bilinenlerdir. 1940'lı yılların sonlarında sinemada bir ‘halk komiği’ tanımlamasıyla yıldızlaşan Dümbüllü, oynadığı filmlerde en çok Nasreddin Hoca tiplemesi ile özdeşleşti. Dümbüllü, Hocası Kel Hasan Efendi'nin orta oyununu temsil eden kavuğunu ve tuluat sanatının simgesi kabul edilen fesini ilk devralan isim oldu.

Türk tiyatrosunun mirasları artık onda

Liseden mezun olduktan sonra Müjdat Gezen Sanat Merkezinde tiyatro eğitimi alan Şevket Çoruh,

1989 yılından beri çeşitli tiyatro oyunlarında rol aldı. Broadway geçmişinde sahnelenen en uzun tek kişilik oyun olarak rekorlar kitabına girmiş Caveman (Mağara Adamı) adlı komediyi Türkiye'de sahneledi. 2006 yılından bu yana Arka Sokaklar adlı dizide oynamakta olan Şevket Çoruh, Nisan 2017 tarihinde kendi maddi birikimlerini kullanarak İstanbul Kadıköy'de Baba Sahne adını verdiği tiyatroyu açtı. Tiyatronun açılışında Müjdat Gezen, Türk tiyatrosunda tulûatın simgesi sayılan ve kendisine Ferhan Şensoy'un devrettiği İsmail Dümbüllü'nün fesini Çoruh'a devretti. Dümbüllü'nün orta oyununu temsil eden kavuğu ise Rasim Öztekin tarafından Çoruh'a devredilince, kavuk ve fes 1893 yılından tam 127 yıl sonra aynı kişide buluşmuş oldu.

Törenin geliri ÇYDD'ye bağışlandı

Türk Tiyatrosu’nun güldürü geleneğinin nişanesi sayılan “Kavuk”, özel bir tören ve “Bir Baba Hamlet” oyununun gösterimiyle, Tiyatro Sanatçısı Rasim Öztekin’den Şevket Çoruh’a devredildi.

Harbiye Cemil Topuzlu Açık Hava Tiyatrosu’nda gerçekleştirilen bu özel gecenin bilet geliri Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’ne bağışlandı. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği elde edilen gelir ile; üniversitede Oyunculuk eğitimi alan öğrenciler için “Rasim Öztekin Tiyatro Öğrencilerini Destekleme Fonu” oluşturarak öğrencilere burs imkanı sunacak. Rasim Öztekin başta olmak üzere tiyatro sanatçılarıyla buluşmalar gerçekleştirerek bursiyerlerin sahne sanatları konusunda deneyim kazanmalarını sağlayacak. Tören öncesi Rasim Öztekin ve Şevket Çoruh ile bir araya gelen ÇYDD Genel Başkanı Prof. Dr. Ayşe Yüksel öğrencilerin eğitimine verdikleri destek için, Rasim Öztekin’e ve Şevket Çoruh’a teşekkür plaketi takdim etti ve bu özel etkinliğe sosyal sorumluluk yaklaşımıyla ayrı bir anlam kattıkları için sanatçıları kutladı."Sanatın, tiyatronun ve ülkenin geleceği için çağdaş beyinlere ihtiyaç var!" Devir teslim töreninde Kavuk’un hikayesini ve gecenin önemini aktaran Öztekin, “Bu güzel geceye bir güzellik daha yapalım dedik. Sanatın, tiyatronun ve hatta ülkenin geleceği için çağdaş beyinlere ihtiyaç var. İşte bu gecenin de gelirini Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği'ne bağışlama kararı verdik” dedi.