İstanbul Modern’in Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda çalışan İstanbul Kalkınma Ajansı’nın (İSTKA) desteğiyle başlattığı Uluslararası Misafir Sanatçı Programı, farklı coğrafyalardan 10 sanatçıyı İstanbul’daki zanaatkârlarla birlikte üretim yapmak üzere buluşturdu. Zanaat ustalarıyla çalışmalar yapan sanatçıların yapıtları İstanbul Modern’de sergilendi. Sergi müzede devam ederken, Uluslararası Misafir Sanatçı Programı kapsamında sanatçıların İstanbul’daki araştırma ve üretim süreçlerinin kayıt altına alındığı videolar da müzenin web sitesinde yayınlandı. Proje sürecinin önemini yansıtan belgeleme çalışmaları farklı zanaat tekniklerini gösterirken sanatçılarla zanaatkârların işbirliğine odaklanıyor. İstanbul’daki zanaatlardan ilham alarak ortaya çıkan üretimlerin sergilendiği “Misafirler: Sanatçılar ve Zanaatkârlar” sergisi İstanbul’un köklü zanaat geçmişini çağdaş bir mercekle düşünmeye davet ediyor. İstanbul'un küresel ölçekte tanıtımını ve görünürlüğünü arttırmayı da amaçlayan programa katılan misafir sanatçılar, İstanbul’da ahşap oymadan halı dokumaya, metal sıvamadan yorgancılığa kadar pek çok zanaatın ustasıyla bir araya gelerek üretimlerini gerçekleştirdi.
Bakü’den Londra’ya, Meksika’dan Kopenhag’a
İstanbul Modern’in küratöryel ekibinden Öykü Özsoy ve Ümit Mesci’nin küratörlüğünü üstlendiği sergide yapıtları yer alan sanatçılar, kendi üretim süreçlerinde zanaat ve gelenek konularına odakladı ya da farklı malzeme ve tekniklerle çalışmalarını yürüttü. Uluslararası bienallere, sergilere katılmış, dünyanın önde gelen müze ve sanat kurumlarının koleksiyonlarında yapıtları yer alan sanatçılar; Faig Ahmed (Bakü), Rana Begum (Londra), Benji Boyadgian (Kudüs), Rodrigo Hernández (Meksika), Servet Koçyiğit (Amsterdam), Outi Pieski (Utsjoki ve Numminen), Randi & Katrine (Kopenhag), Wael Shawky (İskenderiye ve Philadelphia) ve Jorinde Voigt (Berlin) olarak sıralanıyor. Süreçte ve sergide projenin bir parçası olarak sanatçılara metal ustası Artin Aharon, metal sıvama ustası Lokman Çilingir, döşeme ustası Abdullah Doğan, heykeltıraş Betina Hobeş, ebru ustası Nesime Kantar, yorgancı Abdullah Karahan, nakışçı Özgü Karcı, yazma ustası Veliye Martı, halı üreticisi Erhan Ör, metal dövü ustası Zeki Topbaş ve marangoz Gökmen Uzun eşlik etti. “Misafirler: Sanatçılar ve Zanaatkârlar”, geleneksel üretim tekniklerini güncel bir bakış açısıyla yorumlayan sanatçıların yapıtlarının yanı sıra İstanbul’daki Harbiye Askeri Müze ve İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü Koleksiyonu’ndan ödünç alınan, İstanbul’un kültürel zenginliğine ışık tutan tarihi objelere de yer veriyor.
Zanaat ile sanatçının özgün fikirleri
Türkiye’nin kültürel değerlerini günümüze ait yorumlarla yeniden düşünmek ve deneyimlemek amacıyla davet edilen sanatçılar, İstanbul’daki farklı zanaatlar üzerine araştırma yaptılar ve birlikte çalışmayı seçtikleri zanaatkârların atölyelerinde yeni yapıtlar ürettiler. Bu yapıtlar, “Misafirler: Sanatçılar ve Zanaatkârlar” sergisinde ilk defa gösteriliyor. Sergi, üretilen yeni yapıtların yanı sıra, sanatçıların İstanbul’daki araştırma ve üretim süreçlerini, kentte etkileşime geçtikleri, ilham aldıkları kaynakları, birlikte çalıştıkları zanaatkârlar hakkında bilgileri de ziyaretçilerle paylaşıyor.
İstanbul’da misafirimiz olan sanatçılarla, kentin yüzyıllardır süregelen üretim kültürünün en önemli yapı taşlarından olan zanaatkârların birlikte geçirdikleri sürede edindikleri deneyimleri odağına yerleştiren sergi, aynı zamanda sanat ve zanaat arasındaki ilişkiyi ve geçirgenliği de inceliyor. Bir ihtiyacı karşılamaya yönelik ürünün el becerisi ve hüner sonucu üretilmesi olan zanaat ile sanatçının özgün fikrini hayata anlam katmak üzere üretmesine dayanan sanat arasındaki ilişki sergideki yapıtlarla görünür kılınıyor.
İstanbul’un zengin zanaat mirası
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphanesi, Müzeler Müdürlüğü koleksiyonu ve Harbiye Askeri Müzesi’nden ödünç alınan objeler ve tarihi eserler, yapıtların üretilmesinde sanatçıların etkilendikleri zanaatlara örnek olarak sergide yer aldı. Bunlarla beraber, her bir sanatçı ve zanaatkârla yapılan, projedeki araştırma ve üretim dönemlerini belgeleyen videolar da sergide ziyaretçilerle buluştu. Uluslararası Misafir Sanatçı Programı’na davet edilen sanatçılardan Rodrigo Hernández ebru yapımı, Outi Pieski yazma üretimi, Servet Koçyiğit nakış ve yorgancılık gibi geleneksel zanaatlara odaklanırken, Benji Boyadgian ve Wael Shawky metal ustalarıyla çalıştı; Rana Begum ise metal sıvama atölyesinde yeni üretim tekniklerini deneyimledi. Ustanın hüneri, teknik ve malzeme bilgisiyle sanatçının önerdiği yaratıcı projeler, bir atölyede uzun bir sürece yayılan bir üretim deneyiminin parçası oldular. Sergi için Türkçe-İngilizce olarak çift dilli hazırlanan katalogda, serginin kavramsal çerçevesini anlatan küratöryel metinle beraber, proje danışmanı, mimar ve akademisyen Aslı Kıyak İngin’in İstanbul’daki zanaat mahalleleri ve üretim kültürüyle ilgili yazısı da yer alıyor. Katalog ayrıca, sergideki sanatçılarla ilgili metin, fotoğraf ve görsellere de yer veriyor.
"Şimdinin Peşinde" sergisini sanal turla keşfedin
İstanbul Modern dijital platformlarda sürekli güncellediği içeriklerine bir yenisini daha ekledi. 2018-2020 yılları arasında müzenin Beyoğlu’ndaki geçici mekânında ziyaretçiyle buluşan koleksiyon sergisi "Şimdinin Peşinde" sanal turda izleyiciyle buluşuyor. “Şimdinin Peşinde” adlı koleksiyon sergisi günümüz dünyasında insanlık hallerine odaklanıyor. İnsanın kentle, doğayla, kendi benliğiyle olan ilişkisini; tarihsel, toplumsal ve kişisel bağlamda irdeleyen yapıtları bir araya getiriyor.
Birbiriyle kesişen ve ilişkiye geçen çeşitli tematik duraklarla örülen sergideki yapıtlar aracılığıyla kimlik, beden, toplumsal cinsiyet politikaları, yapım ve yıkım süreçleri, doğa ve insan ilişkisi irdeleniyor.
Farklı coğrafyalardan 33 sanatçı
Toplam 33 sanatçının resim, heykel, yerleştirme, video ve desenlerden oluşan 42 yapıtı, insanın fiziki çevresiyle kurduğu ilişkinin dinamiklerini konu ediyor. Farklı değişimlerin yıkıcı boyutlarıyla baş etmeye çalışan insanın kendisine dönmesi, benliğini araması ve bilinçaltının derinlikleriyle olan ilişkisi serginin önemli bir eksenini oluşturuyor. Küratörlüğünü İstanbul Modern’in küratöryel ekibinden Öykü Özsoy, Deniz Pehlivaner ve Ümit Mesci’nin üstlendiği sergide çalışmaları yer alan sanatçılar şöyle sıralanıyor: Murat Akagündüz, Rasim Aksan, Alaettin Aksoy, Deniz Aktaş, Peter Anders, Mehtap Baydu, Ramazan Bayrakoğlu, Sabri Berkel, Taner Ceylan, Adnan Çoker, Burhan Doğançay, İpek Duben, Olafur Eliasson, İnci Eviner, Mehmet Güleryüz, Balkan Naci İslimyeli, Hüsamettin Koçan, Azade Köker, Maro Michalakakos, Sarah Morris, Hans Op de Beeck, Angel Otero, Kemal Önsoy, İrfan Önürmen, Necla Rüzgar, Sarkis, Güneş Terkol, Canan Tolon, TUNCA, Ömer Uluç, Zhan Wang, Nil Yalter, Jérôme Zonder.
Lütfi Özkök’ten Portreler Sergisi
İstanbul Modern, 1950’li yıllardan itibaren dünyada ve Türkiye’de edebiyat ve sanat alanına yön veren kişilerin portre fotoğraflarını çeken Lütfi Özkök’ün sergisini ağırladı. İzleyiciyi portre fotoğrafının sunduğu farklı anlamlar üzerine düşünmeye davet eden “Lütfi Özkök: Portreler” adlı sergi, aynı zamanda bir döneme tanıklık etmeyi de amaçlıyor. Yazar ve sanatçı portreleri ile uluslararası alanda tanınan fotoğraf sanatçısı Lütfi Özkök’ün hayatını geçirdiği Stockholm’deki arşivinden derlenen seçkide 80 ismin portresine yer veriliyor. Özkök’ün edebiyat dergilerinde yayımlanan yazılarına eşlik etmesi için fotoğraf çekmeye başladığı 1950’lerden 1990’ların sonuna uzanan döneme ait fotoğraflardan oluşan sergide, 24 Nobel ödüllü yazarın aralarında bulunduğu 89 portre bulunuyor. Küratörlüğünü İstanbul Modern Fotoğraf Galerisi Yöneticisi Demet Yıldız’ın yaptığı sergide fotoğraflara eşlik eden metin, obje ve belgeler aracılığıyla; Lütfi Özkök’ün portrelerini çektiği kişilerle ilişkisi izleyiciye sunuluyor ve sanatçının kişisel hikâyesi üzerinden bir dönemin okuması da yapılıyor.
Kaynak: ÖZEL HABEREditör: MURAT İLTER
