Yenilenebilir enerji kavramı, enerji üretmek için doğada var olan ve yararlanıldığı takdirde sürekli kendini yenileyebilen bir enerjidir. Doğal, sürekli bir şekilde kendini yenileyebilmesi ve bu enerji kaynağının yok olmaması, diğer enerji kaynaklarından ayıran en önemli özellikleri arasındadır.
Son yıllarda ortaya çıkan petrol krizi yenilenebilir enerjinin öneminin daha iyi anlaşılmasını sağladı.
2000 yılı başlarında yenilenebilir enerji kaynakları konusunda çalışmalar hız kazanmaya başladı. Yapılan araştırmalar ve yatırımlarla maliyet en aza indirilmeye başlandı. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yerli olmaları, hava kirliliğini azaltmaları, enerji sektöründe ülkenin bağımsız olmasını sağlamaları gibi nedenlerden dolayı önemli yer kaplamakta. Hidroelektrik enerji, rüzgar enerjisi, güneş enerjisi, jeotermal enerji, biyokütle enerjisi, gelgit enerjisi gibi kaynaklar yenilenebilir enerji kaynaklarına örnektir. Rüzgâr enerjisi, güneş radyasyonunun yer yüzeylerini farklı ısıtmasından kaynaklanmaktadır. Denizler ve hava arasındaki sıcaklık farkı basınç farkını oluşturmakta ve böylelikle havanın hareketine neden olmaktadır. Yüksek basınçtan alçak basınca doğru olan havanın bu hareketi “Rüzgâr” olarak tanımlanmaktadır. Rüzgâr enerjisinden mekanik enerji veya elektrik enerjisi gibi farklı şekilde yararlanılmaktadır.
Kapasitesi en geniş enerji kaynağı
Rüzgar enerjisi yenilenebilir enerji kapasitesi açısından en geniş kullanıma sahip kaynakların başında gelmektedir. Rüzgar enerjisinden yararlanma tarihi çok eski zamanlara dayanmaktadır. Rüzgar gücünden ilk olarak kullanılan örnekler, yelkenli gemiler ve yel değirmenleridir. Yelkenli gemilerde rüzgarın kinetik enerjisi gemilerin hareketini sağlamak için kullanılmış, yel değirmenlerinde ise buğday gibi tahılların öğütülmesi amacıyla rüzgar gücünden faydalanılmıştır. Zaman ilerledikçe enerji konusunda sıkıntılar yaşanmaya başlamış ve enerji elde etmek için rüzgar türbinleri tasarlanmıştır.
Rüzgar türbinleri, hareket halindeki havanın kinetik enerjisini öncelikle mekanik enerjiye ve sonrasında elektrik enerjisine dönüştüren makinelerdir. Rüzgar türbinleri çevreye ve canlılara göre en uygun şekilde gelişmeye devam etmektedir.
Rüzgar enerjisinin avantajları çok fazla
Yenilenebilir enerji kapasitesi açısından en geniş kullanıma sahip kaynakların başında gelen Rüzgar Enerjisi'nin bir çok avantajı bulunmakta. Rüzgar Enerjisi öncelikle enerjide dışa bağımlılığı azaltmakta.
Rüzgar çiftlikleri kolayca sökülebilmekte ve bulundukları arazi kolayca eski haline getirilebilmektedir.
Doğal yolla elde edilen bir enerjidir. Temiz bir enerjidir ve çevreye zararı yok denecek kadar azdır.
Rüzgar Enerjisinde yakıt tüketimi yoktur ve havayı kirletmez. Fosil yakıtlı santrallerin elektrik üretiminde neden olduğu kirliliği göstermez.
Hem çevreci hem de ucuz bir enerji
Dünya genelinde 2019 yılında 651 GW enerji üretiminin rüzgardan gerçekleştiğini hatırlatan Ülke Enerji Genel Müdürü Ali Aydın, enerji kaynakları arasındaki en çevreci ve ucuz enerji kaynağı olan rüzgarın ülkemizde de daha sert esebilmesi için türbinlerin gerekli duyduğu tüm bakım ve onarım hizmetlerini üst düzey teknoloji ile gerçekleştirdiklerini belirtti. Daha iyi bir geleceğin hem ekonomik hem de çevre açısından rüzgar enerjisi ile gerçekleşeceği biliniyor. Bu sebeple her yıl dünya genelinde rüzgarın günü kutlanıyor. Tüm dünyada rüzgar enerjisinin elde ettiği enerjinin geçen yıl rekor seviyeye çıkarak 651 GW’ye ulaştığını ve ülkemizde de elektrik ihtiyacının yüzde 8’inin rüzgardan karşılandığına dikkat çeken Ülke Enerji Genel Müdürü Ali Aydın, ucuz ve yenilenebilir enerji kaynağı olan rüzgarın ülkemizde durmadan daha sert esebilmesi amacıyla rüzgar türbinleri için en son teknolojilere sahip bakım ve onarım hizmetlerini sunduklarını aktarıyor.
Rüzgar enerjisinin önemi artıyor
Fosil yakıtların tükenme tehlikesi, pahalılığı ve çevreye ciddi zararları göz önünde bulundurulduğunda temiz enerji kaynağı olan rüzgarın önemi daha da artıyor. İklim ve gelecek adına dünyanın büyük bir titizlikle yaklaştığı enerji konusunda rüzgar enerjisinin önünün hep açık olduğunu belirten Ali Aydın, geleceğin ekonomisi ve çalışan istihdamında da rüzgar enerjisinin payının çok olduğuna dikkat çekiyor. Özellikle geçen yıl tüm dünyada 60.4 GW rüzgar enerjisi kapasitesi kuruldu. 2018 yılına göre yüzde 18 artış gerçekleştiren rüzgar enerjisinin büyümesinde daha çevreci enerji anlayışı, devlet yönetimlerinin enerji üzerindeki ekonomik beklentileri ve yatırımcılara tanından imkanlar yatıyorken, rüzgar türbinlerinin daha verimli çalışması için gerçekleştirilen son teknolojik bakım ve onarımlar da büyük pay sahibi görünüyor. Ülkemizdeki YEKDEM gibi yenilenebilir enerjiyi ve özellikle rüzgarı destekleyen projelerin rüzgar enerjisinin büyümesine ciddi katkıları olduğunu belirten Ülke Enerji Genel Müdürü Ali Aydın, son 10 yılda ülkemizdeki büyüme ve genişlemeyi de göz önünde bulundurduğumuzda devletin yatırımcılara verdiği desteklerle daha çevreci ve ucuz enerjiye sahip olunduğunu ifade ediyor. Ayrıca rüzgar türbinlerinin geçen yıllara oranla daha teknolojik daha hızlı bakım ve onarımlara verimliliğini artırdığına da dikkat çeken Aydın, rüzgar enerjisi sektörünün önemli bir dişlisi olan bakım ve onarım hizmetlerinde de Avrupa standartlarını yakaladıklarını hatta geçtiklerinin altını çiziyor.
Endüstri 4.0 Rüzgar Enerjisini Verimli Kılıyor
Gelişmiş otomasyon sistemini, üretim teknolojilerini ve nesnelerin internetini içerisinde barındıran Endüstri 4.0, rüzgar enerjisinde de etkilerini gösteriyor. Teknolojik gelişmelerin ve beraberinde getirdiği dijitalleşmenin, rüzgar enerjisinin birçok alanında kazanımlar elde edilmesini sağladığını belirten Ali Aydın’a göre, rüzgar enerjisi santrallerinin yıllık üretim verimliliği ve karlılığını arttırmak üzere geliştirilmeye devam eden dijital yazılımların gücü, rüzgar enerjisinin daha verimli kullanılması için anahtar rol oynuyor. Özellikle rüzgar türbinlerinin nasıl daha akıllı ve üretim çıktılarının nasıl daha rekabetçi olabileceği konusunda yapılan çalışmaların önemli kazanımlar sağladığını da aktaran Aydın, teknolojik ilerlemelerle enerji verimliliğinde yaklaşık yüzde 20 ila yüzde 25 artış sağlandığını belirtiyor.
Avrupa Standartlarında Binden Fazla Türbine Hizmet
Önemli becerilere sahip olmanın gerektiği rüzgar türbini bakımlarında teknisyenlerin çalışma becerilerinden, sunulan teknolojik hizmetlere kadar birçok önemli kriter bulunuyor. Rüzgar enerjisi sektöründeki yatırımcı ve üretici şirketlerin tamamının iş güvenliği ve enerji üretim sürekliliğine hassasiyet gösterdiğini de aktaran Ülke Enerji Genel Müdürü Ali Aydın, rüzgar enerjisi alanında hem yerli kaynakların kullanımına hem de teknolojik gelişmelere ciddi önem verdiklerini, rüzgar türbinleri için sundukları bakım ve onarım hizmetlerinde Avrupa standartlarında olduklarını aktarıyor. Hem TÜREB hem de tek Avrupa Rüzgar Enerjisi Birliği üyesi şirket olan Ülke Enerji’nin bugüne kadar 1000’den fazla rüzgar türbinine alanında uzman ekiplerle ve teknolojilerle hizmet verdiğini de belirten Aydın, özellikle insansız hava araçları ile rüzgar türbinlerinin analizlerini olumsuz doğa koşullarında bile gerçekleştirerek, rüzgar enerjisinin verimliliğini devamlı kılmada ve duruş sürelerini azaltmada önemli kazanımlar sağladıklarını ifade ediyor.
Pervanesiz Rüzgar Türbinleri
Pervanesiz rüzgar türbinleri türbülans ile elektrik üretmektedirler. Rüzgar şiddeti ne olursa olsun mıknatıslar kullanarak türbinlerin sallanmasını sağlamaktadır. Türbinler sallanmaya başladığında, altlarında bulunan alternatör, mekanik hareketi elektriğe dönüştürüyor. Rüzgar direklerinin aerodinamik şeklini öyle bir tasarlamışlar ki hava akımları direk boyunca kontrollü türbülansa yol açar. Direkler rüzgarda sarkaç gibi sallanırken mekanik salınım frekansı üretir. İçi boş borulardan oluşan bu direklerin üst kısmının sapla birleştiği yerde eş kutuplu iki mıknatıs bulunur. Yani ikisi birbirini iterken üstteki mıknatıs halkasının havada yüzmesini sağlar. Böylece halka mıknatıslar direğin titreşimlerini güçlendirerek dinamoya aktarır ve bu dalgalı akım jeneratörü titreşimleri en verimli şekilde elektriğe çevirir.
Havada Uçan Rüzgar Türbinleri
Uçan rüzgar türbini rüzgardan daha verimli enerji elde etmek adına Altaeros enerji şirketi tarafından geliştirilen bir türbindir. Tasarımdaki asıl amaç, 1000 metre yükseklikte var olan daha güçlü rüzgarlardan faydalanmaktır. 10 metre genişliğindeki uçan rüzgar türbinini havalandırmak için helyum gazı kullanılmış ve bu yapının ortasında 3 kanatlı rüzgar türbini bulunmaktadır. Pervanenin yüksek rüzgar hızıyla dönmesiyle aktif şekilde elektrik üretebiliyor. Geleneksel rüzgar türbinlerine göre 2 kat daha fazla enerji üretebilmektedir. Deneme uçuşunda ilk 105 metrede elektrik üretmeye başlamıştır. Elde edilen enerji kablolarla yere aktarılır. Kule inşasına gerek duyulmadan yapılan rüzgar balonları yerden 350 metre yüksekliğe ulaşabilir. Türbin kurulum maliyetinin daha az olması, hızlı kurulumu, kuşlar açısından tehdit oluşturmaması ve gürültüsüz çalışması, avantajları arasında yer almaktadır.
Kaynak: ÖZEL HABER
Editör: MURAT İLTER
