Günümüzde tav ukçuluk önemli bir endüstri sektörü olmuş ve dev adımlarla ilerlemekte. Yumurta tavukçuluğu, insan beslenmesinde mükemmel bir gıda olan yumurtanın üretimi açısından çok önemli bir yetiştiricilik faaliyeti. Çünkü yumurta, anne sütünden sonra insanın ihtiyacı olan tüm besin ögelerini bulunduran tek besin kaynağı. Biz de bir kuluçka makinesi alarak civciv çıkarmaya karar verdik. Başlangıç için seçilmiş yani bir Horoz tarafından döllenmiş 18 yumurtayı kuluçka makinesine koyarak işe başladık. 22 gün boyunca kuluçka makinesinde kalan yumurtaların 37,7 derece sıcaklığını kontrol etmek, nem oranı düşmeye başladığında yumurtaların altındaki kanallara su takviyesinde bulunmak, adım adım yumurtaların civcive dönüşme süreçlerine tanıklık etmek anlamına geliyordu. Neticede 22 gün sonunda makineye koyduğumuz 18 yumurtanın tamamı olmasa da 15 tane yumurtadan civciv çıkarmayı başardık. Bunların 10 tanesi tavuk, 5 tanesi ise horoz olacak. Bu da gösterdi ki, yumurta tavuktan çıkar. Yumurtadan ise civciv çıkar. Şimdi civcivlerin büyümesini ve piliç haline gelmesini gözlemleyeceğiz. Ardından da tavuk olduklarında ilk yumurtalarını toplayacağız. Elbette ki, tüm bu süreçte onlar bir kafeste ya da kümeste tutulu olmayacaklar. Günün belli saatlerinde bahçede istedikleri gibi dolaşabilecek, güneşi, yeşil otları, solucanları, böcekleri görme ve yeme şansları olacak. Daha sonra onlardan topladığımız yumurtaları, sanayi yumurtaları ile karşılaştıracağız. Bakalım hangisi daha lezzetli. Endüstriyel tavukçulukta beslenilen hibrit tavukları ise 3,5 ay gibi kısa bir sürede gelişim göstermektedirler. Bu tavuklar 4 ay sonra yumurtlamaya başlamakta. Normalde ise yumurtlama yaşı ortalama 6 ay olabiliyor. Bizim civcivlerimizin bir kısmı 6.ayda bir kısmı ise 8.ayda tavuk olup, yumurtlamaya başladılar.
Gezen tavuk yumurtasının farkı
Market yumurtaları; vitaminlerle, kısmen antibiyotik ve hormonlarla gelişim süreci hızlandırılmış, gün ışığı görmeyen tavuklardan elde edilmektedir. Serbest gezen tavuğun yumurtası ise tamamen doğal içerikli yem, bitki ve topraktaki organizmaları yiyen tavuklardan elde edilmektedir. Uzmanların en çok tavsiye ettiği yumurta, gezen tavuk yumurtasıdır. Serbest gezen tavuğun yumurtası ile market yumurtası arasındaki en önemli fark, besin değeridir. Gezen tavuk yumurtası normal yumurtaya göre 3 kat daha fazla E vitamini, 1,5 kat daha fazla A vitamini, 7 kat daha fazla beta karoten, 3 kat daha fazla omega3, 1/3’ü kadar kolesterol içerir. Gezen tavuk yumurtası en sağlıklı ve besin değeri yüksek yumurtadır. Çünkü köy tavukları özgürdür ve doğal yem ile beslenir. Ancak sıra tat farkına geldiğinde, biz iki yumurta arasındaki farkı anlayamadık. Çözümü komşumuzun torunlarına tattırmakta bulduk. Çok ilginçtir ki, ikisi de hangi yumurtanın hangisi olduğunu bilmeden gezen tavuk yumurtasının daha lezzetli olduğuna karar verdi. Sonuç olarak çocuklar tat olarak, uzmanlar ise besin değeri olarak gezen tavuk yumurtasını tercih ediyor.
Vitamin deposu yumurta
Yumurta başlıca, A, D, E ve B grubu vitaminler olmak üzere diğer vitaminleri de önemli oranda içermektedir. Yumurta tavukçuluğuna başlamak, civciv dönemi ile mümkündür. Başarılı yumurta tavukçuluğu öncelikle sağlıklı civciv temini ile başlar. Civcivler; güvenilir, Tarım Bakanlığı’nca ruhsatlandırılmış ve sertifikalandırılmış damızlık işletmelerinin kuluçkahanelerinden temin edilmelidir. Kümes çevresi ve kümes içi önce temizlenmeli ve atıklar mümkün olduğu kadar uzağa götürülmelidir. Kümes zemini basınçlı su ile yıkanmalı, yoğun dezenfektanlarla dezenfekte edilmeli ve kurutulmalıdır. Yine kümes ekipmanları, (yemlik, suluk , vb gibi) yıkanıp dezenfekte edilmelidir. Kümes zeminine talaş, saman gibi temiz ve kuru altlık serilmelidir. Kümesin tamamı kapatılarak fumigasyon (tütsüleme) yapılmalıdır. Mümkünse her parti civciv gelmeden önce bütün duvarlar kireçle badana edilmelidir. Kümesler en az 1-2 hafta boş bırakılmalıdır. Bununla dezenfeksiyon ve tütsüleme ile ölmeyen mikroorganizmaların hayat devrelerini parçalayarak ölmeleri sağlanır. Kümes içerisindeki tüm ekipmanlar, radyan, soba, duy ve ampuller, perde, kablo, havalandırma sistemi gözden geçirilerek onarılmalıdır. Kümeslere işi olmayan hiç kimse sokulmamalıdır. Civcivler gelmeden 24 saat önce kümes sıcaklığı ayarlanmalı, civciv seviyesinde 32-35 0C derece, kümes sıcaklığı 26-27 0C derece
olmalıdır.
Cicciv döneminde sıcaklık dereceleri
Civcivlerin geldiği araç dezenfekte edilmiş olmalı. Taşıma yapan personel temiz giyinmiş olmalıdır. Civciv taşıma kutuları işlem bittiğinde hemen imha edilmelidir. Yem de Tarım Bakanlığı’nca ruhsatlandırılmış yem fabrikalarından temin edilmelidir. İlk 10-15 günlük civcivleri ısı merkezlerinde yemlik ve suluk civarında tutabilmek için her 600-800 civcive 3-3,5 m çapında ve 35-50 cm yüksekliğinde karton ve duralitten daireler hazırlanır. Daireler içine isabet eden alanlarda altlıkların üzerinin kağıtla kaplanması belirli bir süre için yararlıdır. Civciv büyütme daireleri 15 günden sonra kaldırılabilir. Kümesin girişine; toplam civciv adedini, ölen civciv adedini, yem tüketimini,
aşılamaları, kullanılan ilaçları yazmak için kümes kontrol kartı konmalıdır. Kümeslere gereğinden fazla civciv konulmamalıdır.
Metrekareye konacak civciv sayısı önemli
Civcivler kümese konulduktan sonra, kümes ısısına ve nemine dikkat etmeli, civciv yığılmaları engellenmelidir. Altlık kuru olmalıdır. Kümeste hava ceryanı engellenmelidir. Aydınlatma yeterli olmalıdır. Yemlik, suluk miktarları hayvan sayısına göre iyi ayarlanmalıdır. Bölge şartları ve hastalıklar göz önüne alınarak iyi bir aşı programı yapılmalıdır. Civciv kümese alınır alınmaz ilk 3 saatte şekerli su verilir. İçme sularına uygun vitaminler katılır. Civcivlerin ilk haftasında, civciv başına 2 cm suluk kenarı hesaplanır. Civcivler suluklara alıştıktan sonra altlığın ıslanmasını ve suyun kirlenmesini engellemek için normal askılı sulukların yükseklikleri ayarlanır. 15 günden sonra civciv başına 2,5 cm suluk kenarı
hesaplanmalıdır. Suluklar her hafta fırçalanarak temizlenmelidir. Civcivler geldiğinde su ısısı
17-22 derece civarında olmalı ve taze su temini sağlanmalıdır. Uzun süre bekletilmiş ve
bayatlamış su kullanmamaya özellikle dikkat edilmelidir. İlk hafta yemlik olarak plastik, mukavva veya yumurta viyollerini kullanabiliriz. Üçüncü haftadan itibaren yuvarlak yarı otomatik askılı yemlikler veya otomatik yemlikler yükeklikleri ayarlanarak kullanılır. Plastik yemliklerde yemlik başına 50-60 civciv, uzun ve zincirli otomatik yemlik kullanılıyorsa, civciv başına 4 cm yemlik uzunluğu hesaplanmalıdır.
Piliç dönemi beslenme önemli
Piliçler 16-18 haftalar arasında büyütme kümesinden yumurtlama kümeslerine veya
kafeslerine aktarılmalıdır. Taşıma, karanlık bir ortamda, serin bir zamanda, hayvanlarda stres
oluşturmadan, özenle yapılmalıdır. Streslerden etkilenmemeleri için taşınmadan bir süre önce
ve sonra, vitamin verilmelidir.İlk haftadan itibaren başlanarak, yumurta dönemi sonuna kadar mutlaka uygun ebat ve miktarlarda yeme katılrak grit (mozaik taşı) verilmelidir. Grit verilmesi yumurtlama döneminde yem tüketimini %10-15 azaltır. Yumurta verimine etki eden faktörler; uygun çevre (ısı, nem, havalandırma), ekipmanlar (yemlik ve suluklar), aydınlatma gibi faktörlerdir.
Ticari yumurtalar kafeste yetişiyor
Bu gün ülkemizde yetiştirilen tüm ticari yumurta sürülerinin yaklaşık %70-80 ni kafeslerde yetiştirilmektedir. Kafes sistemleri diğer sistemlere göre çok avantajlıdır. İster yerde, ister kafeste büyütülmüş olsunlar, piliçler yumurta kafeslerine 16-18. haftalarda nakledilir. Kafeste yumurta tavukçuluğunun avantajları şu şekilde özetlenebilir; Birim kümes alanına konan tavuk sayısı diğer kümeslerden 4-5 misli daha fazladır. Altlık sorunu yoktur. Yumurtalar daha temizdir. Fazla dolaşıp enerji kaybetmedikleri için yemden yararlanma biraz daha yüksektir. Yere yumurtlama sorunu yoktur. Gurk olma hali çok azdır. Tavuklar ayak altında dolaşmadıkları için bakımları daha kolaydır. Yumurtalar biraz daha ağırdır. Ölüm oranı genellikle daha düşüktür. İş gücü gereksinimi, otomasyona bağlı olarak % 50-80 daha azdır. Tavukların tek tek kontrolü, kötü ve düşük verimlilerin ayrılması daha kolaydır. Gübrenin alta seçmesi ve tavukların birbirleriyle temasının az olması nedeni ile hastalık
kontrolü daha kolaydır.
Editör: MURAT İLTER
