Kimilerine göre seher vakti, bir divan şiirinde geçen ve özlenen bir vakit, kimisine göre uzayıp giden ders çalışma vakti, kimisine göre iş mesaisinin son saatleri. Ramazan ayında ise seher vakti, sahurun habercisi, orucun başlangıcıdır. Sahur vakti Ramazan-ı Şerifte ise bambaşka bir anlam kazanır. Seher vakti kalkılan sahur, nimet için şükür, oruç için kuvvet vesilesidir. Ramazan ayı İslam dininde oruç ayı olarak idrak edilir. Bu ayda Müslümanlar günün belirli saatleri arasında kendilerini yemek ve içeceklerden uzak tutarak nefislerini geliştirirler. Ramazan ayında oruç tutan kişilerin yemek yiyebildiği imsak vaktinden önceki vakte sahur denir. Sahurda insanlar yemeklerini yedikten sonra iftara kadar kesinlikle bir şey yenilip içilmesi yasaktır. Sahurda yemek yemek Türkçede ''Sahur yapmak'' olarak ifade edilir. Sahur vakti gece başlar imsak vaktinde biter. Hicri ve Miladi takvim arasındaki gün farklarından dolayı günümüzde Ramazan ayı her sene 10 gün önce yaşanmaktadır. Bu nedenle ne sahur ne iftar ne de imsak için kesin bir zaman yoktur. Peygamber efendimiz (s.a.v.) İslam dinindeki orucun diğer dinlerdeki oruçtan farkının sahur vakti olduğunu ifade etmiştir. Bu nedenle İslam dininin sahurun ayrı bir önemi bulunmaktadır. Büyük din alimleri sahura kalkmanın ve sahur yapmanın sünnet olduğunu belirtmişlerdir. Peygamber efendimiz (s.a.v.) sahuru “mübarek bir yemek” olarak tanımlamış ve bir yudum suyla olsa dahi sahur yapılmasını buyurmuşlardır.
Sahurun bereketi ve fazileti
İslam dininde sahura kalkmak son derece bereketli ve faziletli olarak kabul edilmiştir. Sahur'un iki temel bereketi vardır. Bu bereketlerden bir tanesi, Ramazan ayı boyunca sahura kalkan insanın, oruçlu geçirdiği zamanı, sahur sayesinde daha rahat geçirmesidir. Sahur yemeğini yiyenler bu nedenle gündüz oruçtan çok az etkilenirler. Sahur, aynı zamanda oruca dayanaklık anlamına da gelir. Böylece Cenab-ı Hak onun rızkına bereket ve bolluk ihsan eder. Sahura kalkmanın bir diğer fazileti ise uykuda geçecek zamanın ibadetle geçirilecek olmasında gizlidir. Sahurda Ramazandaki ibadetlerden birisidir. Seher vaktini uyuyarak değil de, uyanık olarak geçiren kişi, bol bol salavat getirme imkanı bulurken, yediklerine de şükür eder. Böylece daha fazla sevap kazanma imkanı bulur. Ramazan ayıda mümkün olduğu kadar sahur yapmaya gayret etmeliyiz. Sahurların yüksek fazilet ve bereketi Peygamber Efendimiz ile ilgili hadislerle de sabit olunmuştur. Bir hadiste “Bir yudum su ile dahi olsa sahur yapınız” denirken, bir diğer hadiste “Sahur yemeği yiyin, zira sahurda bereket vardır” denilmektedir. Hadis-i şerifte buyrulur ki, “İftarı acele ediniz; sahuru geciktiriniz” Hz. Enes’ten rivayet edildiğine göre Resulullah şöyle buyurmuştur. “Sahur yapınız, zira sahurda bolluk-bereket vardır”
Resulullah, oruç tutarken sahura kalkmayı ve iftarda acele etmeyi tavsiye etmiştir. “Gündüzün orucuna sahur yemeği ile gecenin ibadetine de öğle uykusu ile yardımcı olunuz” denilmektedir.
Sahur genişletilmiş bir sabah kahvaltısıdır
Bu öğünde hafif ama sizi uzun süre tok tutacak besinleri tercih etmelisiniz. Susamamak için sahurda bol bol su içmek sindirimi zorlar ve 3 saat içinde vücut ihtiyacından fazlası olan suyu dışarı atar. Dolayısıyla iftar ile sahur arasına günlük tüketmeniz gereken 2 litre suyu yaymanız, yavaş yavaş su içmeniz en doğrusudur. Bunun yarım litresini sahurda tamamlayabilirsiniz. Sahurda besin değeri yüksek, sağlıklı ve uzun süre tok tutacak enfes karışımlar yapmak mümkün. Kuruyemiş, tahıllar, yulaf, kuru meyveler, süt, kefir, yaş meyve-sebze gibi sağlıklı besinleri mix’leyip hem pratik hem de leziz karışımlar tek tuşla hazır hale geliyor. Sahur yiyeceklerinin vazgeçilmezlerinden birisi de hem protein kaynağı olması hem de tok tutması açısından yumurta. Sahurda yemek yerine dengeli kahvaltılar yapmayı tercih edin. Gün boyu tok kalabilmek adına et yemekleri, pilav, makarna tüketirseniz daha çok acıkır ve susarsınız. Sahura kalkamayanlar ya da sahur yapamayacak olanlar yatmadan önce bağırsak dostu ve protein kaynağı olan 1 bardak kefir, 2 adet kuru hurma ,3 tam ceviz tüketebilirler. Nefesinizi tazelemek için dereotu, maydanoz ve nane tüketin. Dereotu, maydanoz, nane gibi yeşillikler hem nefes tazelediği hem de vücudu arındırdığı için sahurda bolca tüketilebilir. Bu yeşillikleri ince kıyım olarak salatalarınıza, yoğurdunuza veya kefirinize ekleyebilirsiniz.
Sebzelere ağırlık verin
Semizotu, roka, salatalık, tere, lahana, mor kıvırcık, havuç, maydanoz ve diğer tüm sebzeler vücuda su veren gıdalardandır. Sahurda yeşilliklerle salatalar yapabilir veya semizotlu çörekotlu bir kâse cacık halinde tüketebilirsiniz. Mantar sebzeler arasında uzun süre tok tutan alternatiflerdendir. Omletlere veya sebze yemeklerine ekleyebilirsiniz. 1-2 dilim tam tahıllı esmer ekmek, yoğurdunuza keten tohumu, 2-3 yemek kaşığı yulaf, 1 avuç kadar ceviz, badem ve fındık gibi kuruyemişleri tüketebilirsiniz. 1 bardak çubuk tarçınlı, limon dilimli ıhlamur, rezene veya siyah çay tüketebilirsiniz. Kahvaltı tüketmek istemeyenler, mercimekli, nohutlu, yoğurtlu, yulaflı, sebzeli tavuklu veya kinoalı çorbalar yapabilir ve sınırsızca tüketebilirler.
Sindirim sistemine dikkat
Sahurun kahvaltı, iftarın da akşam yemeği gibi düşünülmesi gerekir. Uzun süren açlık ve susuzluktan sonra iftar sofrasında birdenbire ve aşırı miktarda yemek yenilmesinin reflü, hazımsızlık ve kabızlık gibi bazı sorunlara neden olabilir. Bu nedenle öncelikle çorba, salatalık, domates ve zeytin gibi hafif besinlerle oruç açılması ve azar azar su içilmesi gerekiyor. 15-20 dakika sonra az yağlı bir et yemeği veya etli sebze yemeği, bol salata tüketilmesi daha yararlı olacaktır. Bu süreçte azar azar su tüketimine devam edilmelidir. Ramazanda kavurma ve kızartma şeklindeki yemek pişirme yöntemleri yerine, fırın, haşlama ve buğulama gibi yöntemleri tercih edilmelidir. Vücudumuz bir yandan yeni beslenme düzenine alışırken, diğer yandan sindirim bozukluklarına neden olacak ağır ve yağlı yiyeceklerden uzak durmakta fayda var. Yine sindirimi kolaylaştırmak için porsiyonlar azar azar tüketilmeli ve yemek iyice çiğnenmelidir. Bu durum, ramazan bittikten sonra normal beslenme düzenine geçilecek ilk hafta için de geçerli olmalıdır.
Probiyotikler önemli
Sahurda, iftarda ve ara öğünlerde probiyotik gıdaların tüketimi ihmal edilmemelidir. Yemeklerde yoğurt, tarhana, zeytin ve turşu tercih edilebilir, ara öğünlerde kefir, boza ve fermente gıdalar abartıya kaçmadan tüketilebilir. Günde 3 tam ceviz veya 15 badem ya da fındık tüketmek vitamin ihtiyacımız açısından da katkı yapacaktır. İftarla sahur arasında düzenli aralıklarla azar azar 2-2,5 litre su tüketmek çok önemlidir. Sahurda hamur işi tatlılardan kaçınılmalı, daha hafif, güllaç, sütlü tatlılar gibi tatlılar tercih edilmelidir. Birkaç dilim tam buğday, yulaflı veya kepekli ekmek tüketilebilir.
Sahurda peynir, yeşillik ve meyve tercih edilebilir
Sahurda ağır bir yemek yerine, çok güçlü ve dengeli bir kahvaltı yapılmalıdır. Mümkünse yumurta, yoğurt, yağlı olmayan peynirler tercih edilmeli, bol miktarda nane, maydanoz, fesleğen ve dereotu gibi yeşillikler de tüketilmelidir. Bunlar hem nefes tazelediği hem de vücudun arındırıcı gücünü artırdığı için oruç sürecince yardımcı olacaktır. Sahurda en fazla bir adet meyve yenmelidir. Kayısı, çilek, erik eklenmiş meyveli yoğurt çok iyi bir seçenektir. Sahura kalkılamıyorsa yatmadan önce 1 bardak kefir, 2-3 hurma ve 2-3 tam ceviz tüketilmesi faydalı olacaktır.
Sahurda tüketilen mantar tok tutuyor
Sahur yaparken protein ve sebze karışımlarını tercih edilmeli, menemen ve omlet gibi seçenekler tüketilmelidir. Protein açısından zengin olan besinler diğerlerine oranla daha uzun süre tok tutar. Yine tok tutma özelliğinden dolayı mantarı çok ideal bir gıdadır. Ton balığı, tavuk ve et parçalarıyla zenginleştirilmiş salatalara da sahurda yer verebilir. Kızartma olan hiçbir ürün tüketilmemelidir. Unlu, tuzlu ve şekerli-tatlı gıdalara sahur menüsünde yer almamalı; reçel, hoşaf, bal, pekmez, salamura, bol tuzlu zeytin ve peynirden mümkün oldukça uzak durulmalıdır. Tüm bu ürünler su kaybını artırır, kan şekerini ani yükseltir ve düşürür. Gün içinde daha fazla susamaya yol açar.
Sahuru son zaman dilimine bırakın
Sahura erken vakitte kalkılmamalı. İftar ile sahurun arası uzun tutulmalıdır. Sebze çorbası ve kuru baklagiller eklenmiş yoğurt çorbası, mercimek eklenmiş sebze çorbası ile nohutlu çorbalar bol posa içerdiği için idealdir. Doğru karbonhidrat olması bakımından müsli tüketmek çok uygundur. İçine taze meyve parçaları ve yoğurt veya süt eklenebilir. Zeytinyağı, keten tohumu veya çörek otu yağı, tokluk süresini uzatması nedeniyle salataya, yoğurda veya peynire eklenebilir. Su dışında içecek olarak bir bardak kefir idealdir. Bol salatalık, çörek otu ve zeytinyağı eklenen bir cacık da içecek yerine geçebilir. Sahur mümkünse en son zaman dilimine bırakılmalı, bir bardak tarçınlı, limon dilimli ıhlamur ile sonlandırılmalıdır.
Kaynak: ÖZEL HABER
Editör: MURAT İLTER
