Kalıntıları destekleyici çalışmalar
Frigyes König kale kalıntılarından yola çıkarak dönemin mimari, kültürel ve coğrafi koşulların ışığında ortaya çıkardığı kale çizimleriyle arkeoloji, antropoloji, mimari ve tarih gibi farklı disiplinleri güzel sanatlar alanında buluşturuyor.
Sanatçı, karakalem ve suluboya çizimlerden oluşan bu işlerinde askeri haritalar, tarihsel çizimler, metinler ve belgeleri içeren arşiv araştırmalarına olduğu kadar, kalıntılara, saha gözlemlerine, arkeolojik bulgulara ve uydu görüntülerine de yer veriyor.
Bu serginin daha önce Macaristan’da sunumunun yapılmış olması dolayısıyla o sunumda zikredilen kişi, konu ve görüntülere de yer vermek suretiyle yazıya derinlik atmayı düşündük.
Açış konuşması
Macar Kültür Merkezi tarafından Güler Sanat Galerisi iş birliğiyle düzenlenen sergide, König’in Osmanlı kalelerini tanıtan 20 çizimi bulunuyor. Sergide konuşan Macar Kültür Merkezi Müdürü Gabor Fodor, ilk olarak Ankara’da sergilenen eserlerin İstanbul’da da beğeniye sunulmasının önemine işaret etti.
Küratör Kemal Orta, sergide Macar Krallığı topraklarındaki Osmanlı kalelerinin çizimlerini çalışan Frigyes König’in eserlerini bu şekilde biraraya getirdiğini söyledi.
Frigyes König
Serginin açılış günü yaptığı konuşmada König, Macaristan’ın Zigetvar kentinde hayatını kaybeden Osmanlı padişahlarından Kanuni Sultan Süleyman ile Macar Komutan Miklos Zrinyi’nin vefatının 450'inci yılı dolayısıyla bazı etkinlikler düzenlendiğini hatırlatmıştır.
König, uzun süredir özellikle kalelerle ilgili çalışmalarının olduğunu ifade ederek, şöyle konuşmuştur:
“Türklerin Macaristan’da inşa ettiği yapılar üzerine bir kitabın yayımlanmasının faydalı olacağını düşündüm. Aslında yıllardır biriktirdiğim materyalleri bu kitapta topladım. Osmanlı Türklerinin Karpat Havzası’nda inşa ettiği yapıları bir araya getiren kitabı Macarca, Türkçe ve İngilizce olarak yayımladık.
Tarihe baktığımız zaman Türkler ve Macarlar genel olarak barış içinde yaşamıştır. Tarihi trajedileri unutmalıyız; çünkü artık bunlar aktüel değildir. Bizim görevimiz, birbirimizi iyi tanımak ve birbirimizin değerlerine saygı göstermektir. Aslında bu kitabın amacı da bu dostluğa katkıda bulunmaktır.”
Tarih araştırmacısın yorumu
Macaristan üzerine tarih araştırmaları yapan Sadık Müfit Bilge, Frigyes König’in eskizlerinden oluşan serginin, Macaristan’ın 200 yıllık tarihinin bir özeti olduğunu söylemiştir. Kalelerin bir bölümünün Osmanlı ordusu tarafından savunma amaçlı kurulduğunu, bazılarının da sancak ve eyalet merkezleri olarak inşa edildiğini anlatan Bilge, o dönemde kalelerin ticaret merkezi olarak kullanıldığını dile getirmiştir.
Bilge, “Demirciler ve kuyumcular güvenlik açısından kale içerisinde yer alıyordu. Aynı zamanda bu kalelerde, çevre vilayetlerden toplanan vergilerin oluşturduğu hazineler saklanıyordu. Kalelerin yöneticileri, doğrudan İstanbul’a bağlıydı. Kaleler, topçu ve süvari birlikleriyle korunurdu” bilgisini vermiştir.
Kanunî Sultan Süleyman’ın Türbesi de Sergide
Türk ve Macar arkeologların özverili çalışmaları sonucu bu yıl yeri tespit edilen Kanunî Sultan Süleyman’ın iç organlarının gömülü olduğu Palanka-i Türbe-i Şerif de Frigyes Kőnig’in özgün yorumuyla sergide yerini alıyor.
Sanatçının, türbenin eski görünümünü yansıtan çizim ve rekonstrüksiyonları türbeyi ilk defa betimleyen çalışmalar olması bakımından önem arz ediyor. Zigetvar’daki kazılar sırasında birçok kez yerinde gözlemler yapan Kőnig, bu çizimler için aynı zamanda eski harita ve tarihî belgeleri de içeren arşivlerden yararlanıyor.
Zigetvar Savaşı’nın ve Kanunî’nin ölümünün 450. yılı vesilesiyle bir anma niteliği kazanan sergide türbenin yanı sıra Osmanlı döneminin 16-17. yüzıllarda Karpat Havzasındaki önemli merkezleri olan Budin, Zigetvar, Temeşvar, Mohaç, Şikloş, G’ula, Eğri, Vaç, Çoka gibi birçok kalenin de rekonstrüksiyon çizimleri yer alıyor.
Sergiyle beraber ayrıca, editörlüğünü Kemal Orta’nın yaptığı ve sergideki işlerin de yer aldığı “Frigyes Kőnig: Karpat Havzasındaki 16-17. Yüzyıl Osmanlı Kalelerinin Çizim ve Rekonstrüksiyonları” isimli kitap üç dilli olarak Türkçe, Macarca ve İngilizce dillerinde yayımlanıyor.
Küratörlüğünü Kemal Orta’nın üstlendiği sergi 12 Ocak - 22 Şubat 2017 tarihleri arasında Pazar günleri hariç her gün 10:00 - 18:00 saatlerinde ziyarete açık olacak.
Macar Kültür Merkezi’nde açılan sergi, 22 Şubat’a kadar görülebilecek.
Editör: CENGİZ BAYSU
