Başbakan Yardımcısı Canikli gündemi değerlendirdi

ANKARA

Başbakan Yardımcısı Nurettin Canikli, Habertürk ve Bloomberg Ht ortak canlı yayınında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu ve soruları yanıtladı.

Cumhurbaşkanlığı sistemini de içeren anayasa değişikliği referandumuna yönelik değerlendirmelerinin ve sonucuna yönelik beklentisinin sorulması üzerine Canikli, kamuoyu yoklamalarının halkın nabzını tutmak veya kamuoyunu yönlendirmek için yapıldığını dile getirdi. Kamuoyunda buna ilişkin birçok rakamın dolaştığını anımsatan Canikli, bunların hatırı sayılır bir bölümünün insanların tercihlerini etkilemeye yönelik olduğunu, bu yöntemin siyasi bir araç olarak Türkiye'de sıklıkla kullanıldığını söyledi.

Canikli, vatandaşa cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini anlatmaya devam edeceklerini vurgulayarak, "Her şey bitmiş falan gibi bir haleti ruhiye içerisine hiçbir seçimde girmedik. Vatandaşa da saygısızlık olur ama şu an itibarıyla anket sonuçlarında 'evet'in 'hayır'ın üzerinde olduğu konusunda herhangi bir tartışma söz konusu değil. Biz hem bu oranı daha da yükseltmek, hem de vatandaşımıza getirilmek istenilen sistemle ne amaçlandığı, enine boyuna bütün boyutlarıyla anlatmak istiyoruz." diye konuştu.

"Bir dizi saldırıyla karşı karşıya kaldık"

Canikli, 7 Haziran seçimlerinden sonra tek başına hükümet tablosunun ortaya çıkmadığını hatırlatarak, güçlü bir yönetim iradesi oluşmayınca PKK'nın tekrar saldırıya geçtiğini ve terörün azdığını vurguladı. Canikli, Türkiye'nin gelecekte hem siyasi hem de ekonomik alanda karşı karşıya kalmaya devam edeceği sorunlar dikkate alındığında güçlü yönetim sistemine geçmesi dışında bir seçeneği olmadığını söyledi.

"Bilinçli olarak Türkiye üzerinde bir takım oyunlar oynandığı düşüncesinde misiniz?" sorusuna karşılık Canikli, "Elbette, tabii, kesinlikle... Ekonomide de bunu yaşadık, halen de yaşıyoruz. Bunun sayısız örneklerini, Türkiye sayısız kereler gördü, yaşadı. Biz bunlara şahit olduk. Son 3-4 aydan beri özellikle para ve sermaye piyasalarına yönelik ciddi bir atak söz konusu. Değişik zamanlarda kıyısından köşesinden ima ettik ama ilk defa bu kadar netlikle söylüyoruz. Hakikaten ciddi bir atakla karşı karşıya kaldık. Ekonomide istikrarı bozmayı hedefleyen, belirli bir noktaya kadar da aslında kısmen de olsa amacına ulaşan bir dizi saldırıyla karşı karşıya kaldık." yanıtını verdi.

"Derecelendirme kuruluşları bankalara yönelik not düşürdü ama tık yok"

Bankacılık sistemine yönelik eleştirilere ilişkin de Canikli, Türkiye'deki bankaların varlıklarının aktif ürünlerle dolu olduğunun, türev ürün bulunmadığının altını çizdi. Canikli, bankacılık sektörünün güçlü olduğuna işaret ederek, "2008 kriziyle Türkiye de karşı karşıya kaldı ama Türk bankalarına mali yapılarını kurtarmak ya da destek amacıyla bir kuruş kamu kaynağı aktarılmadı. Halen ayaktalar, dimdik ayaktalar. Derecelendirme kuruluşları ülke notunu düşürdü, bankalara yönelik not düşürdü ama tık yok." ifadelerini kullandı.

Canikli, ekonomiye yönelik bilinçli atağın halen devam edip etmediğinin sorulması üzerine de şunları kaydetti:

"Derecelendirme kuruluşları artık Türkiye'ye yönelik bütün mermilerini tükettiler. Son barutlarını da kullandılar. İtibarları da kalmadı. Fitch'in not indiriminden sonra çok yüksek seviyede dolar fiyatı bekliyorlardı. Tam tersi oldu, o hafta içerisinde TL yüzde 5 değer kazandı. O tarihten bugüne kadar da TL yüzde 9 değer kazandı. Kredibiliteleri de kalmadı. Piyasa nezdinde, derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'ye yönelik değerlendirmelerin rasyonel olmadığı algısı çok net bir şekilde var."

"Türkiye dijital bir kumarhaneye dönecekti" 

Canikli, forekste azami kaldıraç oranının 1'e 10'a düşürülmesine ilişkin bir soru üzerine de bu düzenlemede geri adım atılmasının söz konusu olmadığını belirtti. 

Bu kararın son derece yerinde olduğunu ifade eden Canikli, önceki dönemde foreks alanının çok hızlı büyümeye başladığını bu sebeple küçük yatırımcıların korunmasına yönelik tedbirler aldıklarını kaydetti. 

Canikli, foreks piyasalarının "risk yönetim mekanizması" olması gerekirken, bu fonksiyonu ifa etmediğini, sadece aşırı riski seven ve buna yatırım yapan insanların duygularının tatmin edildiği bir alan olarak görülmeye başlandığını söyledi. Canikli, "Bir kumar mantığı hayata geçmeye başladı. Biraz daha bıraksaydık, devam etseydi, Türkiye dijital bir kumarhaneye dönecekti. İşlem hacmi de çok artıyordu. Foreks işlemlerini yapan küçük yatırımcılarının hemen hemen tamamı kaybediyor. Tüm oyuncuların kaybetme oranı da yüzde 80'in üzerinde. Küçüklerde bu oran yüzde 100'e yakın. Böyle bir hedge piyasası olur mu?" ifadelerini kullandı. 

"Günlük işlem hacmi 2 milyar dolara indi"

Bu karardan önce kaldıraçlı işlem hacminin 16-17 milyar dolara çıktığına dikkati çeken Canikli, bunun küçük yatırımcı açısından nasıl tahrip edici bir özelliği olduğunu gösterdiğine işaret etti. 

Kurda dalgalanmaların arttığı dönemde foreks piyasalarında tahribatların da arttığının altını çizen Canikli, şöyle devam etti:

"Diyelim ki beklentiler dövizin yükselmesi yönünde, bütün oyuncular oraya doğru hareket ediyor ve döviz talep ediyorlar. Bu da yangına körükle gitmek anlamına geliyor. Bu döviz talebi reel değil oyun için talep ediliyor, dolayısıyla dolardaki talebi daha fazla artırıyor. Ters yönde bir hareket söz konusu olduğunda da bu sefer aşırı düşmesi için inanılmaz bir şekilde baskı unsuru olarak kullanılabiliyor. Spekülatif ataklarda kullanılabilecek bir platform olarak ortaya çıktı. Nitekim düzenlemeden sonra günlük işlem hacmi 2 milyar dolar civarına düştü. Onu da gerçek oyuncular yapıyor. Biz o tedbiri almış olmasaydık, yaklaşık günlük 15 milyar dolarlık işlem hacminde on binlerce insanın milyonlarca dolar kaybı meydana gelecekti. Bunu engelledik. Özellikle kaldıraç oranlarının bu yüksekliği nedeniyle tahrip edici boyutu insanlar üzerinde çığ etkisi gibi yıkıcı. Her toplumda vardır riski seven insanlar ama onların önünü kapatacaksınız. 'Sermaye yurt dışına gider' deniyor, hayır, böyle bir tehlike şu anda yok onunla ilgili de tedbirleri alıyoruz, yakında gerekli düzenlemeleri yapacağız. Zaten var mevzuatımızda, SPK'nın iznini almayan bu tip platformlara erişim yapılamaz ya da orada yatırım yapılamaz, yasak bu. Dolayısıyla o yasağın etkin bir şekilde kullanılmasına ilişkin de gereken tedbirleri alıyoruz."

"Bilmeden konuşuyorlar" 

Canikli, Türkiye Varlık Fonuna ilişkin de değerlendirmelerde bulunarak, bu fonun, durağan ve bir tarafta pasifte bekleyen kıymetlerin ekonomiye katılmasından ibaret olduğunu dile getirdi.

Söz konusu fonun son derece akılcı olduğunu, Türkiye'yi özellikle ihtiyacı olan alanlarda motive edici lokomotif etkisi yaratacağını belirten Canikli, "Bu yolla biz yüz milyarlarca dolar kaynak üreteceğiz, dönüşü olan, belli sürelerde kendini amorti eden ve Türkiye'nin kalkınmasına, büyümesine inanılmaz şekilde katkı sağlayacak projelerin finansmanında kullanacağız." dedi. 

Türkiye Varlık Fonunda denetimden kaçıldığına ilişkin eleştirileri de değerlendiren Canikli, "Burada maalesef yeteri kadar bilmeden konuşuyorlar. Yatırım fonuna devredilen bu işletmelerin mevzuatları ne ise onlar aynen devam ediyor. Denetim için de geçerli. Ziraat Bankası, Sayıştay tarafından denetlenmeye devam edecek. Halk Bankası için de geçerli." ifadelerini kullandı.