Kanın atardamar duvarlarına yaptığı basınca verilen ad olan tansiyon, normal değerlerin üzerine çıktığında muhakkak doktor muayenesi gerektiren bir durumdur.
Tansiyonun belirli normal değerleri vardır. Tansiyonun bu değerlerin altına düşmesi veya üstüne çıkması sağlık için zararlı olmaktadır.
Tansiyonun iki şekli vardır:
Yüksek tansiyon (Hipertansiyon)
Tansiyonun yüksekliği, küçük ve büyük tansiyonun veya her ikisinin birlikte yükselmesiyle ayrı ayrı tipler gösterir. Her ikisinin birlikte yükselmesine böbrek hastalıklarında ve sebebi bilinmeyen hipertansiyonda rastlanır. Küçük tansiyon normal olduğu halde, büyük tansiyonun yükselmesine umumiyetle yaşlılarda rastlanılan damar sertliğinde, yemeklerden, eforlardan ve psişik yorgunluklardan sonra, bazı kalp hastalıklarında rastlanır. 14/9’un üzerine çıkan tansiyona yüksek tansiyon ya da hipertansiyon da denir
Tansiyon düşüklüğü (Hipotansiyon)
Büyük tansiyonun 10, küçük tansiyonun 6 cm cıva basıncı altına düşmesi halidir.
Semptomatik (belirli bir sebebi olan) hipotansiyonlar: kalp krizi ve birçok kalp hastalıklarında kalp kuvveti azaldığı için tansiyon düşer. Kan veren şahıslarda da hafif ve geçici bir tansiyon düşüklüğü olur. Büyük kanamalarda ve her türlü şokta, tansiyon düşer. Bazı aşırı hassas şahıslarda boyundan geçen şah damarının uyarılmasıyla da tansiyon düşer.
Tansiyon nasıl ölçülür?
Tansiyon, sfigmomanometre adı da verilen tansiyon aletleriyle ölçülür. Cıvalı, metalik ve elektronik tansiyon aletleri vardır. Bunlar içinde en hassas ölçüm yapanı cıvalı aletlerdir. Fakat taşıma kolaylığı yönünden diğerleri tercih edilmektedir. Elektronik olanlar pahalı olmakla birlikte, herkes tarafından kullanılma kolaylığı vardır. Tansiyon ya rahat bir koltukta oturulurken veya yatarken dinlendikten sonra ölçülmelidir. Hangi vaziyette ölçülürse ölçülsün kolun gevşek ve hafifçe bükük bulundurulmasına, elbisenin kolu sıkmamasına, mümkün oldukça kolun kalp seviyesinde bulundurulmasına dikkat etmelidir.
Ayrıca yaş, ruhi durum, açlık/tokluk durumuna göre değişiklik gösterebilen tansiyonun ölçümünden önce ve ölçüm sırasında aşağıdakilere dikkat etmek önemlidir.
• Öfkeli, aşırı sinirli halde ölçüm yapılmamalıdır.
• Ölçüm sırasında rahat bir pozisyon alınmalı, gergin olunmamalıdır.
• Ölçüm sırasında kolun kalp hizasında olması gerekmektedir.
• Her ölçümde aynı kol kullanılmalıdır.
Yüksek tansiyonu önlemek için yapılabilecekler;
• Evde uygulanabilecek ilk şey, kolları dirseklere kadar soğu suyla yıkamak olmalıdır. Ama bu ani hareketler ile değil, yavaş yavaş yapılmalıdır. Bu tansiyonun 1-2 derece düşmesine yardımcı olur.
• Halk arasında yüksek tansiyon için bilinen en iyi çözüm soğan ve sarımsaktır. Özellikle sarımsak tansiyonu düşürmese de tansiyonun dengelenmesine yardımcı olur. Bu yüzden yüksek tansiyon problemi yaşayanların yemeklerinde sarımsak ve soğan tercih etmeleri faydalarına olacaktır.
• Limon da tansiyon düşürücü özelliğe sahiptir. Bir limonun suyu içilerek tansiyon dengelenebilir.
• Tuzsuz ayran ya da yoğurt yemek de çözüm olabilir. Tuzsuz olmasına dikkat edilmelidir, aksi takdirde tersi etki yaratacaktır.
• Tansiyon sorunu olanların bol bol yeşil yapraklı sebzeler tüketmesi, yağda kızartılmış ağır gıdalardan, hamur işlerinden, tatlılardan, pastırma, sucuk salam gibi et ürünlerinden ve sakatatlardan uzak durması gerekir.
• Yemeklerde tuz kullanımı en aza indirilmeli, mümkünse tamamen kesilmelidir.
• Posalı, lifli yiyecekler yenmelidir. Portakal, greyfurt, ananas gibi posalı, yulaf, kepek gibi lifli gıdalar tercih edilmelidir.
• Hipertansiyonun en büyük yardımcıları ve sigara ve alkolden tamamen uzaklaşmak gerekir.
• Gün içinde yapılacak kısa egzersizler, 45 dakikalık yürüyüşler kan dolaşımının ve dolayısıyla tansiyonun da düzenlenmesine yardımcı olur.
Tansiyonda ideal değerler büyük tansiyon için 120, küçük tansiyon için ise 80 civarlarıdır. 130-139/80-89 tansiyon normal yüksek olarak kabul görür. 140-160/90-100 ise birinci evre hafif yüksek tansiyon olarak kabul edilir. 160-180/100-110 orta derece, 180/110 üstü ise şiddetli yüksek tansiyon sınıfına girer. Bu değerlere göre tansiyonun doğru saptanabilmesi için, kişinin günün 3 vakti tansiyonunu ölçtürüp ortalamasını alması gerekir.
