SON DAKİKA
reklam
reklam

Tikler ve Sağlığımıza Etkileri -1

Köşe Yazarı: Sinan ERDOĞDU   Eklenme Tarihi: 19 Ocak 2021, Salı - 10:23   Okunma Sayısı:

Tikler, motor ya da vokal (ses telleri)kaslarının istemsiz kasılmaları sonucu ortaya çıkan, ani, aralıklı, yineleyici, tekrarlayıcı, ritmik olmayan istemsiz hareketlerdir. Aslında tikler içsel sıkıntı ve gerilimden kurtulma çabasının hareketsel göstergeleridir. Motor tikler göz kırpma, baş sallama, omuz silkme gibi basit hareketler olabileceği gibi, birçok istemsiz hareketin aynı anda ortaya çıktığı kompleks(karmaşık) tiklerde olabilir. Vokal tikler basit boğaz temizleme sesinden, karmaşık sesler çıkarmaya, çeşitli konuşma bozukluklarından koprolaliye( bir kişinin istemsiz bir şekilde müstehcen, küfürlü veya saldırgan sözler söylemesi davranışı) kadar değişkenlik gösterir.

***************************

Tikler, genellikle erken yaşlarda başlamaktadır. Tikler, sıklıkla 3-4 yaşından sonra görülmektedir. Nadiren, 1 yaş gibi erken bir dönemde de görülebilir. Bu durumda rett sendromu, angelman sendromu gibi hastalıklar düşünülmelidir. En sık görüldüğü yaşlar ise, 7-11 yaşları arasıdır.

Toplum içinde görülme oranı %3’dür. Genellikle erkek çocuklarda daha fazla görülmektedir. Erkeklerde kızlara göre 2 kat daha fazla görülmektedir. Sosyo-ekonomik durumdan bağımsızdır. Aile bireylerinden birinde varsa çocukda tik görülme sıklığı artar.

En sık görülen tikler saçla oynama, göz kırpma, kaş kaldırma, dudak , burun, omuz oynatmadır. Bunun yanısıra bazı tiklerde karmaşıktır. Karmaşık tikler arasında, yüzde görülen mimikler, aynı sözü tekrarlama, üstünü başını düzeltme sayılabilir.

Çabuk öfkelenen, kızan, huzursuz, yerinde duramayan, dikkat eksikliği olan, anlık tepkiler veren çocuklarda daha sık görülmektedir.

DİKKAT: ÇOCUKLARDA TİKLERE EŞLİK EDEN DİĞER DURUMLAR

-Öğrenme Güçlüğü

-Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

-Obsesif Kompulsif Bozukluk

***************************

TİK ÇEŞİTLERİ

-Gelip geçici tikler, motor ve/veya vokal tiklerden oluşur. Göz, omuz, yüz ve uzuvlarda motor tikler görülür. Sesle ilgili tikler daha az görülür. Erkeklerde görülme sıklığı %1-13, kızlarda görülme sıklığı %1-11 arasındadır. Erkeklerde daha sık görülür. En sık 3-10 yaş arasında görülür. Bir yıldan uzun sürmeyen, en az 1 ay süren, her gün artmalar ve azalmalarla seyreden basit tiklerdir. Stres ve çevresel faktörler gelip geçici tiklere neden olur.

-Kronik motor ya da vokal tikler, bir yıldan daha uzun sürmektedir. Tikler bir yıldan uzun sürmeli, tikin görülmediği dönem üç aydan daha az olmalıdır. Vokal tikler, burun çekme, boğaz temizleme gibi duyulabilen tikler iken, motor tikler kaş kaldırma, göz kırpma, baş sallama, omuz silkme gibi görülebilen tiklerdir. Tikler daha çok baş, boyun ve üst uzuvlarda görülür. Bu tikler çocuklardaki nörolojik bozukluklara sıklıkla eşlik eder. Nörobiyolojik, nörokimyasal ve çevresel faktörler kronik motor ya da vokal tiklere neden olur. Erişkin dönemde bu tikler stres altında daha belirgin hale gelir.

-Gilles De La Tourette Bozukluğu, tipik olarak çocukluk çağlarında (ortalama olarak 7-10 yaşlarında) başlayan bir bozukluktur. 1885 yılında Gilles De La Tourette bu hastalığı tanımlamıştır. Sıklığı 10 binde 3-5 arasındadır. Hastalığın iki komponeneti olan motor (hareketle ilgili )ve vokal tikler (ses çıkarma) birlikte görülür. Tikler artmalar ve azalmalar gösterir.

Bu hastalıkta en sık motor tikler görülür. Motor tiklerden göz kırpma, kafa, boyun ve omzu sert biçimde sallama sık görülür. Hastaların bazılarında kafadan başlayan tikler omuz, dirsek, diz ve alt uzuvlara yayılabilir. Kendi kendine zarar verme hastaların %5’inden daha azında görülür. Bunlara örnek olarak kendini tokatlama, yüzüne yumruk atma, bileklerini ısırma, gözünü bir yere dikme gibi… Yere dokunma, vurma, atlama, yalanma, tükürme, ayak vurma, çömelme gibi karmaşık motor tiklerde görülür.

Genellikle vokal tikler 11 yaşında başlar. Vokal tiklerden hırıltı, öksürük, patlayıcı sesler çıkarma, havlar gibi ses çıkarma(hırlama), boğaz temizleme ve gelişi güzel sesler görülür. İstemsiz açık saçık sözler, küfürlü konuşmanın görüldüğü koprolali 13-14 yaşında görülür. Orta ve ağır vakalarda daha sıktır. Hastaların %20’sinde istemsiz uygun olmayan hareketler, işaretlerin görüldüğü durum olan kopropraksi görülür. Ekopraksi(hareketleri taklit etmek), ekolali(sesleri ve kelimeleri taklit etmek), palilali(son hece ve kelimeyi tekrarlama)’da görülür.

Nedenleri arasında, genetik, nörobiyolojik , nörokimyasal ve çevresel etkenler sayılabilir. Pozitron emisyon tomografisin’de frontal lob, singulat gyrus ve insuladaki metabolik aktivite azalmıştır. Otozomal dominant vertikal kalıtımla geçişte olabilmektedir.

-Başka türlü adlandırılamayan tik bozukluğu, tanı ölçütünü karşılamayan tik bozukluklar için kullanılmaktadır. 18 yaşından sonra başlamakta veya dört haftadan daha kısa sürmektedir.

***************************

 

reklam

MOBİL UYGULAMAMIZ

HABER ARŞİVİ


Merhaba Sevgili Okurlarım. 


KÖŞE YAZARLARI

reklam
reklam