Nesilleri tükenmesin

Değişen iklim şartlar, göç yollarının değişmesi, bilinçsizce avlanmak gibi pek çok nedenden dolayı kuş türlerinin bazıları nesillerinin tükenme tehlikesi ile karşı karşıya bulunuyor. Dünyada olduğu kadar, ülkemizde de özellikle bazı kuş türlerinin geleceği tehlike altında. Doğa severler özellikle küçük akbabalar, üveyik ve elmabaş patka kuş türlerinin avlanmasının tamamen yasaklanması için çalışmalarını aralıksız sürdürüyor. Sivil toplum kuruluşları ve doğa severler her fırsatta kuş türlerinin nesillerinin tükenmemesi çağrılarını yineliyorlar. Doğa severler, her sene ava açılacak canlı türlerini belirleyen Merkez Av Komisyonu’ndan üveyik ve elmabaş patkaların avının yasaklanmasını talep ederek herkesi başlattıkları kampanyalara destek olmaya davet ediyor. Türkiye’de yaşayan nesli tehlike altındaki kuş türlerinden üveyik ve elmabaş patka, avlanmalarına hala izin verilen canlı türleri arasında bulunuyor. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN) verilerine göre, üveyik nüfusu son 40 senede %78, elmabaş patka nüfusu ise son 20 yılda %50 gibi çok büyük bir oranda azalmış bulunuyor. Her iki tür de dünya ölçeğinde korunması gereken türler arasında yer alıyor. Konuya dikkat çekmek ve nesli tehlike altındaki kuşların avının yasaklanması amacıyla bir araya gelen 28 kurum ve yaklaşık yüz bin doğa severin talepleri göz ardı edilerek,

Danıştay'da dava açıldı

Doğa Derneği, nesli tehlike altındaki üveyik, elmabaş patka gibi kuşların da bulunduğu 31'i kuş türünün av izinlerinin iptali ve yürütmesinin durdurulması için Danıştay'da dava açtı. 2020-2021 av sezonunda, bir avcının, bir av gününde üç üveyik, iki de elmabaş patka vurmasına izin verilmiş durumda. Açılan davada 4915 sayılı 'Kara Avcılığı Kanunu'nun, Anayasa'nın 6'ncı, 8'inci ve 11'inci maddelerine açık aykırılık taşıdığı vurgulandı. Avına izin verilen üveyik ve elmabaş patka kuşları aynı zamanda Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından belirlenen kriterlere göre nesli küresel ölçekte hassas ve nesli tehdit altında olan türler arasında bulunuyor. Bunun yanı sıra avlanması serbest olan atmaca ve kızıl sırtlı örümcek kuşu da Avrupa'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi listesinde yer alıyor.

Toplam 31 kuş türü avlanabiliyor

2021-2022 Av Dönemi MAK kararına göre, iller, bölgeler ve türlere göre değişmekle birlikte 31 kuş türünü kapsayan av sezonu 6 Mart 2022 tarihine kadar sürecek. Avına izin verilen kuş türleri ise; Sakarca, fiyu, çamurcun, yeşilbaş, kılkuyruk, çıkrıkçın, macar ördeği, elmabaş patka, tepeli patka, boz ördek, kaşıkgaga, kınalı keklik, kum kekliği, çil keklik, bıldırcın, sakarmeke, su çulluğu, çulluk, kaya güvercini, tahtalı, üveyik, karatavuk, öter ardıç, alakarga, saksağan, küçük karga, ekinkargası, leşkargası, karabatak, serçe ve kızıl sırtlı örümcek kuşu. Atmaca ise doğaya canlı geri bırakılmak şartıyla sertifikalı kişilerce yakalanabilecek. Koruma altına alınan türlerde ise 73 kuş türü bulunuyor.

Nesilleri hızla yok oluyor

Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin (IUCN), Kırmızı Listesi’nde yer alan tehlikedeki türler arasında olan üveyik ve elmabaş patkanın hızla yok oluşunun sebeplerinin başında, doğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve avcılık geliyor. Yapılan çalışmalar, üveyiğin Streptopelia turtur dünya nüfusunun 1980’den bu yana yüzde 78, elmabaş patkanın Aythya ferina dünya nüfusunun ise yüzde 30 ila 49 oranında azaldığını gösteriyor. Ancak 2019-2020 Av Dönemi Merkez Av Komisyonu toplantısında alınan kararla, av sezonu boyunca bir avcının üç bireye kadar üveyik, iki bireye kadar elmabaş patka vurmasına izin veriliyor. Türkiye bu kararla, taraf olduğu Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi’nin 6’ncı ve 8’inci maddeleri ile hassas canlı türlerini korumayı taahhüt ettiği halde, dünya ölçeğinde tehlike altında olan üveyik ve elmabaş patka türlerinin avını serbest bırakarak uluslararası mevzuata aykırı hareket ediyor.

Doğa severlerden büyük destek

Dünya Biyolojik Çeşitlilik Günü’nde, nesli tehlike altında olan üveyik ve elmabaş patkaların avının tamamen yasaklanmasını talep eden kurumlar ve 100 bine yakın doğa sever, 2020 yılında yapılacak olan Merkez Av Komisyonu toplantısı öncesinde isteklerini tekrar ederek yaşam hakkının tüm canlılar için pazarlık edilemez en doğal hak olduğunu vurguluyor. Tehlike altındaki türlerin yanında olmaya devam edeceklerinin altını çizen doğa severler, geçtiğimiz sene alından yanlış kararın bu sene tekrar etmemesi gerektiğini belirterek üveyik ve elmabaş patka için av yasağı getirilmesini talep ediyor.

Avlanmaları tamamen yasaklanmalı

Bilimsel bir rapor yayınlayarak nesli tehlikedeki kuşların avının yasaklanmasını talep eden kurum ve doğa severler her geçen gün çoğalıyor. Doğa Dernekleri, Türkiye’de nesli küresel ölçekte tehlike altında olan yirmi dört kuş türünden ikisi olan üveyik ve elmabaş patkanın avlanması hala serbest olmasından dolayı son derece kaygılılar. Bu türler korunması gerekirken, avcıların isteğiyle ava açılması doğa severleri çileden çıkartıyor. Doğanın korunması için sürekli dile getirilen bu taleplerin artık yetkili kurumlar tarafından dikkate alınması gerekiyor. Doğa severlerin, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, IUCN Ulusal Komitesi ve Merkez Av Komisyonu üyesi kurum, kuruluş, sivil toplum örgütü ve akademisyenlerden talepleri, nesli dünya ölçeğinde tehlike altında olan üveyik ve elmabaş patkayı ava kapatması ve nesli tehlikedeki türlerin avını tamamen yasaklaması yönünde.

Küçük akbabalar tehlike altında

Bahar mevsimiyle birlikte küçük akbabalar ülkemize doğru göç yolculuğuna başlıyorlar. Nesli tehlike altında olan bu tür, oluşturulan çoban ağı sayesinde yakından takip edilebiliyor. Ayrıca bu sistem sayesinde olası tehlikelere karşı koruma sağlanan küçük akbabalar için ayrıca farkındalık yaratma çalışmaları da tüm hızıyla devam ediyor. Bu kapsamda yılın başından bu yana Ankara Beypazarı ve Mersin’de yuva belirleme çalışmaları ile küçük akbabaların göç yollarında sayım çalışmaları gerçekleştirildi. Ayrıca küçük akbabaların yaşamlarını tehdit eden unsurları belirleyerek koşullarını iyileştirme çalışmaları da 2020 yılında beri sürdürülmekte.

Amaç bilinçlendirmek ve farkındalık oluşturmak

Ankara Beypazarı’nda oluşturulan çoban ağı sayesinde küçük akbabaların, tiftik keçisi ile olan bağlantıları tespit edilebildi. Küçük akbaba sayısı tiftik keçisi ve küçükbaş hayvan sayısı ile doğru orantılı seyrediyor. 2019 yılındaki çalışmalarla Beypazarı’nda 100 küçük akbaba yuvası tespit edilirken Mersin’de 64 küçük akbaba tek bir alanda gözlemlendi. Küçük akbabaların Avrupa ve Türkiye’de üreyerek Afrika’ya uzanan göç yolculuklarında en önemli toplanma bölgesi olan Adana ilinin Ceyhan ilçesine bağlı Sarımazı Mahallesi’nde 2019’da toplam 903 küçük akbaba ve toplamda 118 bin 124 kuş sayıldı. Küçük akbabalar konusunda kitleleri bilinçlendirmek ve farkındalık yaratmak amacıyla 2019’da hayata geçirilen iletişim kampanyası ile 17 milyon kişiye ulaşıldı. Sosyal medya hesabı ve internet sitesi ile küçük akbabaların tanınması sağlandı. Göç yolları ve yaşadıkları sorunlar hakkında farkındalık yaratılabildi. 2020 çalışmaları ile tehditler ortadan kaldırılarak tüm Anadolu coğrafyasının küçük akbabalar için güvenli bir bölge olması adına iş birlikleri geliştirildi.

Allı turnalar göç yolunda

Türkiye'de allı turna adıyla bilinen flamingolar göç takviminin gelmesiyle Gölbaşı sularında renkli görüntüler oluşturmaya devam ediyor. Gölbaşı Kuş Cenneti’nde konaklayan flamingolar ise pek çok fotoğrafçıya da ilham kaynağı oluyor. Yöreye özgü birçok bitki, sürüngen, kuş ve memeli türleri barındıran Gölbaşı Kuş Cenneti her sene olduğu gibi bu yıl da flamingoları ağırlıyor. Doğa severler ve Belediye ekipleri göç yolunda oldukları için kuşların rahatça hedeflerine ulaşabilmeleri için gerekli tedbirleri alıyorlar. Flamingolar Gölbaşı'nda olduğu kadar Ankara'da Mogan ve Eymir'e de güzellik katıyorlar. Ülkemizde ayrıca göç yolları üzerinde bulunan Muğa Milas, Bodrum ve İzmit're de çok güzel flamingo görüntüleri görmek mümkün.

Fotoğraflar: Birol Hatinoglu, Birtan Gökeri