Açılışı 24 Ekim 2024 tarihinde İstanbul Üniversitesi II. Bayezid Türk Hamam Kültürü Müzesi’nde gerçekleştirilen "Nakışlarla İlmek İlmek Zeugma" sergisi kapsamında düzenlenen etkinliklere geçtiğimiz günlerde bir yenisi eklendi. Tasarımcı / Sanatçı Gönül Paksoy, “Atıksız Tasarımlar” konulu söyleşide, müzeyi gezen konuklar ve Bostancı Halk Eğitimi Merkezi’nin öğretmen ve kursiyerleri ile bir araya geldi.
HÜLYA NARSAP, “BİZLERE
YOL GÖSTERİCİ OLDU”
Bostancı Halk Eğitimi Merkezi Müdürü Hülya Narsap, bu söyleşi programıyla ilgili şunları söyledi; “Tasarımcı Dr. Gönül Paksoy ile gazeteci yazar arkadaşımız İsmet Akkoç’un davetiyle katıldığımız Oya Projesi isimli programda tanıştım. Proje kapsamında “Anadolu Kadınının Eşsiz Sanatı” isimli bir eseri edebiyat ve sanat tarihimize kavuşturan Gönül Paksoy, benim için çok özel isimler arasında yerini aldı. Program esnasında görüşme şarsı bulduğum Gönül hanımın koleksiyonundan ve yaptıklarından çok etkilendim. Kursiyerlerimize güzel bir örnek olacağını düşünerek kendisini İstanbul Üniversitesi’nde yapacağımız etkinliğe davet ettim. Dr. Gönül Paksoy’a çok teşekkür ediyorum beni kırmadığı ve kursiyerlerimize önderlik yaptığı için.
Sonrasında kendisinin sergimizi açtığımız II. Bayezid Türk. Hamam Kültürü Müzesi’ne bagışladığı koleksiyonlarının da yer aldığını öğrendik. Kendisini yürekten tebrik ediyorum. Öğrencilerimiz açısından çok verimli bir söyleşi oldu. Özellikle günümüzün önemli konularından biri olan atıksız tasarımlar ve yemekler hakkında verdiği bilgiler bizlere yol gösterici oldu.
YAZGÜLÜ TURAN
1.Bayezid Türk Hamamı Kültürü Müzesi Müdürü Yazgülü Turan söyleşi öncesi ev sahibi olarak yaptığı konuşmada şunları söyledi; “İstanbul Üniversitesi Müze ve Kültür Miraslarının Yönetimi Uygulama ve Araştırma Merkezi (MÜZEYUM) ile Kadıköy Bostancı Halk Eğitimi Merkezi iş birliğinde düznlenen ve Gaziantep Zeugma Müzesi’nde bulunan tarihi eserlerin Kadıköy Bostancı Halk Eğitimi Merkezi öğretmeni Zekiye Ensari ve kursiyerleri tarafından nakış teknikleri kullanılarak nakış eserlerine dönüştürüldüğü "Nakışlarla İlmek İlmek Zeugma" sergisine, II. Bayezid Türk Hamam Kültürü Müzesi olarak ev sahipliği yapmaktan mutluyuz. Sergi kapsamında yine müzemizde çeşitli etkinlikler düzenlendi. Bu etkinlikler kapsamında bugün Tasarımcı / Sanatçı sayın Gönül Paksoy’u konuk ediyoruz. Bizleri Atıksız tasarımlar konusunda bilgilendirecek olan Sayın Gönül Paksoy’un II. Bayezid Türk Hamamı Kültürü Müzesi’nin kuruluş aşamasında bağışladığı çeşitli tarihi eserlerinde sergilendiği müzemizde kendisini konuk etmek bizim için ayrıca bir kat daha kıymetli.”
GÖNÜL PAKSOY
1,Bayezid Türk Hamamı Kültürü Müzesi’nin kuruluşunda ellerindeki tarihi eserleri müzeye bağışlayan 23 bağışçı arasında kardeşi Şahin Paksoy ile birlikte yer alan Gönül Paksoy, bu tarihi mekanda söyleşiye katılanlarla atıksız tasarımlar ve atıksız mutfak konusundaki bilgilerini, deneyimlerini paylaştı. Özellikle tekstil gibi son derece fazla atık bırakan bir alanda organik ve atıksız ürünlerin gittikçe artan önemini vurgulayan Gönül Paksoy, bu anlamda kaynakların korunması ve kendi kültürümüz başta olmak üzere farklı kültürlere ilişkin değerlerin de bilincinde olunması gerektiğinden bahsetti.
ATIKSIZ TEKSTİLDEN
ATIKSIZ MUTFAĞA
Aslında doğada atık olmadığını, her atığın mutlaka başka bir fonksiyonunun olacağını vurgulayan Paksoy, “Atıkların kullanılma haklarını gözettiğimizde zaten doğa kendini koruyor. Atıkların çöp olarak doğaya bıraktığı kirliliği de önlemiş oluyoruz. İlerlemiş yaştaki insanlara anlatmak belki zor ama gençlerin atıkların çok azaltıldığı bir dünyaya katkı vermesi gerekiyor. Atıksız tekstilden atıksız mutfağa kadar 35 yıldır ‘Doğada Atık Yoktur’ felsefesini yaşatmaya gayret ediyorum. Atıksız tasarımlar konusunda nasıl başarılı olduğumu soruyorlar. Bunun önemli bir nedeni matematik ve geometridir. Bu ikisine hakim olduğunuz zaman atıksız tasarımları ortaya çıkarmak oldukça kolaylaşıyor. Ölçülendirmeyi de elimdeki kumaşa göre ama matematik ve geometri bilgilerime dayanarak yapıyorum. Atıksız kumaşlara doğru üretilmiş normal kumaşları da ekleyince ortaya güzel tasarımlar çıkıyor” dedi.
YEMEK KÜLTÜRÜ
İÇİN KAYNAKLAR
Gönül Paksoy’un tasarım dünyası sadece giyilebilir sanat parçaları ile sınırlı değil. Kendisi aynı zamanda bir yemek tasarımcısı. Bir çok kişinin atık olarak değerlendirdiği yiyeceklere bakış açısı, yaklaşımı ve dokunuşuyla onları eşsiz bir görsel estetik ve aromatik tatlar ile destekleyerek tasarlıyor. “Yemek İçin Tasarımlar”, “Yenilebilir Boncuklar”, “Çiçek Yemek”, “Atıksız Mutfak”, “Türk Yemekleri” gibi kitapları ile yemek kültürüne kaynak yaratmayı sürdürüyor.
ÇÖPE ATMAYIN
LEZZETE DÖNÜŞSÜN
Mutfakta israftan kaçınmanın önemini, yöntemlerini ve tariflerini kısa kısa anlatan Gönül Paksoy, çoğunlukla çöpe atılan pek çok şeyin nasıl değişik lezzetlere dönüşebileceğini örneklerle anlattı. Limon, mandalina ve karpuz kabuklarının, maydanoz saplarının, biber başlarının nasıl güzel bir yemeğe dönüşebileceğinin ipuçlarını verdi.
BİLİMLE SANAT
ARASINDA BİR YERDE
Atık dahil doğadaki her şeye “bunu nasıl değerlendirebilirim” gözüyle bakan, toplayan, biriktiren ve gastronomi konusunda da hayli iddialı olan Gönül Paksoy doktorasını “Bazı Bitkilerin Doğal Boyar Madde Kaynağı Olarak Kullanılması” konusunda yapmış olmasını anlatırken de şunları söyledi;
“Halılara çok ilgim vardı. Halı ve kilimlerde boyamadan kaynaklı sorunları kafama takılıyordu. Biliyor musunuz, mesela Adana’da halıları soldurmak için güneşe koyuyorlar. Bunun için damlar kiralanıyor. Denize atıyorlar, ateşe atıyorlar filan. Aslında sağlıklı bir boya yapılırsa bunlara gerek yok. Doktoramı yaparken şunu fark ettim: Fen bilimlerini özellikle matematiği seviyorum. Ama sanat da benim ayrılmaz bir parçam. Yani bilimle sanat arasında bir yerde olmak istiyorum. Bu yüzden doğal boyaları araştırmak istedim.”
TEKSTİL, MODA VE
SANATIN BULUŞMASI
Tasarımın her alanda varlığına ve ‘sürdürülebilir’ olması gerektiğine inanan Gönül Paksoy, farklı disiplinlerde ürettiği tasarımlarını Nişantaşı’nda bulunan dükkânında tekstil, moda ve sanat meraklılarıyla buluşturuyor. Doğal boyalarla boyadığı ham ipek ve ham keten kumaşlarla ürettiği tasarımların her biri tek ve elde dikiliyor.
Öteden beri takı da tasarlayan Paksoy’un 15 Şubat tarihine kadar kendi mağazasında sürecek olan “Doğada Atık Yoktur” sergisinde yer alan takılar ve şapkalar aklınıza gelmeyecek malzemelerden üretilmiş. Çeşitli bitkilerin irili ufaklı tohumları, balık pulları, sarımsak çiçeği, arpacık soğanları, soğan kabukları, kurutulmuş karidesler, kurutulmuş muz ağacı çiçeği, portakal kabukları, yapraklar, avokado çekirdekleri, yılan gömleği, sucuk bağırsağı, tavus kuşlarının tüyleri Gönül Paksoy’un tasarımlarına şekil vermiş.
GÖNÜL PAKSOY
HAKKINDA
Gönül Paksoy Yıldız Teknik Üniversitesi’ni Kimya Mühendisi olarak bitirdikten sonra Çukurova Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi’nde “Katranın Bileşiklerine Ayrılması ve Tanımlanması” konusunda yüksek lisans ve aynı üniversitenin Fen Bilimleri Enstitüsü’nde “Bazı Bitkilerin Doğal Boyar Madde Kaynağı Olarak Kullanılması” konusunda doktora yaptı. Doktora sonrası doğal boyalar konusundaki araştırmalarına devam etti. 1989’da üniversitedeki görevinden ayrılan Paksoy, İstanbul’da tekstil ve moda tasarımı çalışmalarını sürdürürken gelen ısrarlı teklifler üzerine 2007 yılında Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, Tekstil ve Moda Tasarımı Bölümü’nde ‘Sürdürülebilir Tasarım’ üzerine ders vermeye başladı. Gönül Paksoy, “Atıksız Mutfak” yemek tasarımlarıyla da yemek kültürüne kaynak yaratmaya devam ediyor.
Editör: Uğur Faruk Yıldız - İsmet Akkoç
