Knut Hamsun: Norveç’in şaibeli gururu
Hans Christian Andersen: Başmasalcı, gerçek bir seyyah, kötü bir oyun yazarı.
Bu iki kuzey yazarını güneye, İstanbul’a çeken neydi?
İstanbul sokaklarında birer yabancı yazar olarak dolaştıklarında, bizim
göremeyip atladıklarımızdan neleri yakalamışlardı?
“Hilâlin Altında” gezen iki dünya yazarının özgün dillerinden yapılan çevirileriyle İstanbul anıları
İki İskandinav ülkesinin
Kitabı elime aldığım anda ilk çevirdiğim sayfada karşıma Sultaniye-Beykoz çıkınca çok heyecanlandım. Çocukluğumun geçtiği, Boğaz’ın asude köşelerinden bir yer… Hemen buradan başladım okumaya.
İlk defa bir kitabı önsöz bölümüne göz atmadan başlamıştım okumaya… “… Biraz ileride dev incir ağaçlarının arasına saklanmış küçük bir köy vardı. Adını da bu ağaçlardan almıştı zaten: İncirköy”
Sultaniye
Sultaniye, ıhlamur, söğüt ve çınarların gerisinde bir amfiteatr gibi yükseliyor, sahildeki durgun suyun yüzüne tersten aksini yansıtıyordu. Gerçekte göğe doğru, su yüzeyindeki yansımasında ise derinliklere uzanan beyaz minare dile gelmiş, şöyle diyor sanki:
Yalnızca çevrenizdeki günlük güneşlik hayatı seyretmekle yetinmeyin. Bakışlarınızı göğe kaldırıp oradaki hayatı, birbirini kovalayan bulutları ve kaçışan kuşları görün. İki kıtayı ayıran denizdeki hayatın keşmekeşini görün. Gerçekten de deniz çok hareketliydi.
Beyaz ince yaşmaklara bürünmüş Türk kadınlarını taşıyan uzun kayıklar bir kıyıdan diğerine gidip geliyordu. Gemimizin yanından geçen kayıktaki kadınların en gençlerinden biri başını kaldırıp yukarı baktığı anda sedir ağaçlarından ve lâlelerin ihtişamından söz eden bir Acem şarkısı çınladı kulağımda.
Şiirlere konu
Nasıl ki, kömür karası bir gece ansızın çakan bir şimşekle bir an için aydınlanır ve sonra her yer yeniden karanlıklara bürünür de, insan o an gördüklerini bir daha unutamazsa, şimdi de biz iki gözünde iki şimşek çakan ve sonra etrafı karanlığa boğan Doğu’nun kızını göremez olmuştuk. Yüzyıllar önce ozanın onun için söylediklerini işitebiliyorduk ancak:
“Gözkapaklarını siler misk kokan mendiline, siler gözünün yaşını, değince mendilden dökülen inciler yanaklarına, alır gül kokmaya başlayan mendilini ve cennet meyvesini çevreleyen dudaklarına bastırır!”
… Uzun balıkçı sandalları Karadeniz’den gelen ve mağrur bayraklarında Rusya’nın çifte kartalının kanat çırptığı büyük gemilerin yanından hızla geçtiler. Beykoz olduğunu sandığım bir balıkçı köyünün açıklarında birtakım küçük kulübeler suyun yüzünde sakin sakin sallanıyordu.
Ön taraflarında kılıç balığı avında kullanılan ağlar geriliydi. Her ne kadar ben kulübe diyorsam da bunlara küfe adını vermek de mümkün. Her birinde yarı çıplak bir balıkçı oturmuş avını gözlüyordu.
Son tasvir
Tarabya ve koydaki gemiler… Büyük ve zengin bir galeriyi ilk defa dolaşıyorsanız, art arda gördüğünüz bir resim diğerinin etkisini yok eder. Boğaz da ancak büyük ustaların bizlere aktarabilecekleri binlerce tablodan oluşan böyle bir resim galerisidir.
Bunları anlatan bendeniz ise, ömrümde ancak tek bir kez buharlı bir geminin hızıyla seyretmiş bulundum bu kıyıları…
Kitabı Yapı Kredi Yayınları arasında bulabilirsiniz.
