Yeryüzü nimetleri azalıyor. Yeraltı ve yerüstü zenginlikleri için rekabet, politik etki ve pazarlara erişim gibi alanlarda küresel güçler arasındaki mücadele giderek artıyor.
Zengin hammadde kaynakları, Afrika ülkelerinin ağzını sulandırıyor. 16’ncı yüzyıldan beri sömürge sistemini kurmuş olan Batılı ülkeler, Afrika halklarının uyanması, halkın giderek yoksullaşması ve dünya üzerinde Afrika’nın hiçbir konuda söz sahibi olmaması nedeniyle yavaş yavaş da olsa etkinliklerini kaybediyor.
SSCB dönemi
SSCB döneminde –yani 1990 öncesine kadar- Ruslar, Afrika’daki her türlü sosyalist ayaklanmaları, isyanları ve gerilla liderliğindeki devrimleri desteklemişlerdir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Cezayir, Angola, Mozambik, Gine-Bissau, Mısır, Somali, Etiyopya, Uganda ve Benin’in bağımsızlık sonrası hükümetleri Sovyetler Birliği’nden diplomatik destek görmüş ve harp malzemeleri almışlardır. Bu etki soğuk savaşın ardından ivme kaybederek gerilemeye başladı.
SSCB sonrası
Bu ideolojik nitelikteki etkinlik, sömürgeci Batı’nın ticari gelişimi karşısında etkisini yitirmeye başlamıştı. Hatta Rusya 2000’li yılların başındaki güçsüzlüğü nedeniyle Afrika’ya çok az ilgi duyuyordu. 2014’te Kırım’ın ilhakından sonra Rusya’ya Batılı güçler, ekonomik müeyyideler uygulamıştı. Ticareti sıkıntıya giren Rusya ise, yeni jeopolitik ve ticaret ortaklarıyla açılabileceği geniş pazarlar aramaya ve özellikle Afrika’da yeni bir hâkim güç olarak ortaya çıkmaya karar vermişti.
Rusya bu kararı aldığı anda karşısında Afrika’ya ilgi duyan Çin, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’ni bulmuştu. Ayrıca Hindistan, Japonya, Brezilya, Türkiye, Güney Kore, İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar gibi ülkeler de pastadan pay almak için sıraya girmişlerdir.
İşbirliği konuları
Rusya, Afrika ülkeleriyle yapacağı görüşmelerde şu iki konu üzerinde önemle durmuştur.
***Silah satışları,
***Doğal kaynaklara düşük finansal maliyetle yatırımlar ağırlıklıdır.
***Rusya, son zamanlarda silah satışları yanında nükleer enerji, madencilik, metalürji, petrol ve gaz yatırımları ve ekonomik işbirliğini de artırmak istemektedir. Böylelikle diplomatik ilişkiler ağını genişletmek istemektedir.2015 yılından itibaren de birçok Afrika ülkesi ile askeri işbirliği anlaşmaları imzalamıştır. 2013-2017 arasında Afrika ülkelerine yapılan silah satışlarının neredeyse %40’nı Ruslar temin etmişlerdir.
Silah satışları ve öğrenim desteği
Rusya-Afrika zirvesinde Nijerya’ya, Rus yapımı 12 savaş helikopteri satmış, bu fırsattan istifadeyle Wagner Grubu Nijerya’ya yerleşmiştir.
Rusya, medya şirketleri üzerinden de etkisini artırmayı amacıyla kendisini büyük güç, barışçı, insancıl aktör ve uyuşturucu savaşçısı olarak tanımlamaktadır. Üniversitelerle ortaklıklar kurmaktadır.
2017 yılında 1.800’den fazla Afrikalı öğrenci, Rus üniversitelerinde okudu ve birçoğu devlet burslarından faydalandı. Ayrıca, Rusya’da toplam 17.000 Afrikalı öğrenci okumaktadır. Bu öğrenciler çoğunlukla Nijerya, Angola, Fas, Namibya ve Tunus gibi ülkelerden gelmektedir.
İktisaden gelişmiş ülkeler
Sömürmeyi prensip haline getirmiş zengin ülkeler, yardım adı altın bir ülkeye yaklaşıyorsa o ülkenin ekonomik potansiyelinden faydalanmayı, ona mal satmayı ve küresel güçlerin içinde söz sahibi olmayı hedefler.
Silah satışlarıyla kendi çıkarlarına hizmet edecek gruplar oluşturur. Şirketler kanalıyla çevre edinir, etkisini geliştirir.
Rusya bugün Batılı ülkelerin ekonomik yaptırımları altında büyük sıkıntılar yaşamaktadır. Rusya da mazlum milletlerle elbette yakınlaşacak ve çıkarlarını gözetecek, Afrika’daki etkisini en üst düzeye çıkaracaktır. İkili toplantılar sonucunda önceden planlanan konular masaya yatırılır. Batılı sömürgeciler gibi davranmayacakları karşı tarafa özellikle vurgulanarak belirtilir ve bağımsızlık mücadelelerinde siyasi destek sağlanacağı anlatılır.
Rusya’nın bugün için Afrika ülkeleriyle yakınlaşma çabaları emperyalizmin yeni versiyonudur.
