- İnönü muharebesini hazırlayan nedenler
- İnönü muharebesinde elde edilen başarı, Türk Milletinin yeni kurulan orduya inancını kuvvetlendirmiş, isyan ocakları söndürülmüş ve BMM hükümetinin İstanbul hükümetine ve dışarıya karşı itibarı artmıştı.
İngilizler, Anadolu’da gelişen milli hareketi tehlikeli buluyor ve topyekün bir direnişten çekiniyorlardı. I. İnönü muharebelerinde prestij kaybeden Yunan ordusunun yeniden örgütlenmesine destek vererek ve yeni silahlarla takviye ederek hazırlanmasını sağladılar.
- İnönü muharebesinden yaklaşık iki buçuk ay gibi bir zaman geçmiş olmasına rağmen Yunan ordusu; bölgedeki çapulcu, eğitim görmemiş Rum ahaliden askere aldıklarıyla, kendilerine müzahir unsurlarla ve başka birliklerden temin ettiği zayıf eğitimli az sayıdaki yerli unsurla personel ikmalini tamamlamaya çalışmıştı.
Yunan ordusunun mevcudu, sadece İnönü cephesinde ordumuzun iki katına varmıştı. 60 bin kişilik bir kuvvete ulaşan Yunan ordusu, silah ve mühimmat bakımından da Türk ordusuna nazaran iki kat üstünlük elde etmiş ve 23 Mart 1921’de ileri harekâta başlamıştı.
Gezi notlarım, kısa açıklamalar
Burada askeri terminolojiye fazla girmek istemiyorum. Sizlere ilginç gelebilecek ve ibret alınabilecek bazı olaylardan söz etmek istiyorum. Mart ayının en soğuk günlerinde rakımın 900-1300 m. arasında olduğunu hatırlayalım İnönü bölgesinde…
Vatan topraklarını savunmaya çalışan yiğitlere mevzi olan Darıdere, Karaağaç, Kovalca, Akpınar, Yeniköy, Teke, Hayriye, Gündüzbey, Poyra, Rızapaşa, Ahırköy, Kandilli ve Pazaryeri’ni altı yıl önce gezi grubumla birlikte tavaf edercesine gezmiştim. Böylece aynı bölgeye farklı gruplarla yedinci kez gitmiştim.
Eskişehir’deki Cephe Komutanlığı Karargâhını, İnönü’deki ileri karargâhı ve eski tren istasyonunu, göğüs göğüse muharebelerin yapıldığı İntikam Tepe, Metristepe, Üçşehitler Tepesi’ni ve Nane Dere’yi; İnönü şehitliklerini ve İnlerönü mağaralarını görmüştük.
Muharebede yaşanan ilginçlikler
İstanbul’dan Anadolu’ya kaçışlar zor olduğu için subay eksiğimizi henüz tamamlayamamıştık. Hafif makineli tüfek sayısında Yunan kuvvetleri bizim 60 katımız kadardı. 15 Şubat’ta Eskişehir’e 1.700 adet topçu mermisi gönderilmişti. Bu mermiler 20’nci Kolordu’nun İtilâf Devletlerine teslim etmediği mermilerdi.
I.ve II. İnönü muharebeleri arasındaki dönemde Eskişehir ve Afyonkarahisar’da kanat brandaları katranla sıvanmış, yarısı arızalı ve yedek parça noksanı olan uçaklardan beşer uçaklık birer uçak bölüğü kurmuştuk 25 Mart günü üç Yunan uçağı Eskişehir istasyonumuzu ve uçak hangarını bombalamıştı. Kanlısırt’ta gezerken arazinin kayalık ve taşlık olduğunu görmüştüm.
Siperler
Böylesi taşlık bir arazide boy çukurları kazılması ‘mümkün değildir’ desem abartmış olmam. Olsa olsa baş siperi veya derme çatma diz çukurları kazılmıştır. Bu şekilde açıkta kalan askerlerimize 105 mm.lik Yunan top mermilerinin ne kadar zarar verdiğini düşünebiliyor musunuz?
Nice canlar pahasına geceleri el değiştiren tepeleri, uyku nedir bilinmeyen geceleri, soğuk hava şartlarında motorlu vasıta olmaksızın 1400-1500 m. rakımlı tepelerdeki karlı mevzileri düşünürsek erzak, mühimmat ve odun taşımanın zorluğunu gözlerinizin önüne getirin.
Yaralıların öküz arabalarıyla İnönü veya Eskişehir’e tahliye edildiğini, ameliyatların uyuşturucu kullanılmaksızın yapıldığını tahayyül edebiliyor musunuz?
Daha da ilginci; Ankara’dan gelişmeleri takip eden Mustafa Kemal’in sabaha kadar basit telgraf muhaberatıyla İsmet Paşa’ya emirlerini yazdırmasının ve yapılanların sonuçlarının aynı şekilde Ankara’ya bildirilmesinin hiç aksatılmadan yürütülmüş olmasıdır.
- İnönü Muharebesinin sonuçları
Yunan ileri harekâtı, 23 Mart 1921 günü başlamış, 31 Mart 1921 günü çekilmeye dönüşmüştür. Türk ordusu 31 Mart günü Zafer’e ulaşmıştır. 4 Nisan’a kadar süvari kuvvetlerimizin takibiyle geçen bu muharebede kaybımız 4.950 kişiye ulaşmıştır.
Zaferle birlikte nüfuz ve itibarı artan milli hükümetin Avrupa ülkelerinde tanınması gerçekleşmiştir. Morali yükselen ulus ve ordunun karşısında İtilâf Devletleri bazı kararlarını değiştirmek zorunda kalmış, Fransızlar Zonguldak’tan, İtalyanlar da Konya’dan çekilmiştir. İngilizler ise esirlerin karşılıklı mübadelesini Anadolu hükümeti ile imzalamak zorunda kalmışlardır.
Fransa’nın önceki Cumhurbaşkanı François Hollande, 27 Ocak 2014 günü Anıtkabir'e yaptığı ziyaret sonrasında deftere, "Büyük acılar sonrası modern Türkiye'yi kurmayı ve Fransa ile dostluğu tekrar canlandırmayı başaran devlet adamına" diye yazmış ve kıymetini bilmeyenlere inat olsun dercesine Türkiye’nin 2. Cumhurbaşkanı merhum İsmet İnönü’nün kabrini de ziyaret etmiştir.
Sevk ve idaredeki üstünlüğün sembolü, Milli Mücadele’nin kahraman komutanı İsmet Paşa! Siyasi ikbal peşinde koşanlar, partizan duygularla hareket edenler seni anlamak istemeyebilir hatta dil uzatabilirler. Kemiklerin sızlamasın, müsterih ol! Seni anlayanlar, anlamak istemeyenlerden çoktur. Bedenlerini bu topraklar için gözü kapalı feda eden yiğit askerlerimiz, şehitlerimiz; Tanrı’nın rahmeti üzerinize olsun! Kabirleriniz nurlarla dolsun!
