Ülkemizde özellikle büyük kentlerimizde en büyük sorunlardan biri de trafik yoğunluğudur. Öyle ki her gün trafiğe yeni araç çıkması, yolların yetersizliği, araçların birçoğunun tek kişi ile trafiğe çıkması gibi nedenler sorunun çözümünü güçleştirmektedir.
Bankaların (içinde bulunduğumuz süreç hariç) kolay kredi vermeleri, ithal araçların çok gelmesi, halkımızın gelir düzeyinin yükselmesi vd. neredeyse her evde iki araç kullanımını arttırmıştır. Zorunlu olarak geçimini araçla sağlayan vatandaşlarımız için söylenecek bir şey yoktur ama işe gidip gelirken 3-5 kişilik gruplar halinde gidilip gelinmesi konusu bir türlü benimsenmemektedir. Araç fiyatlarının, vergilerin, muayene ücretlerinin akaryakıt fiyatlarının artması da araç kullanımı yönünden çok az etkilemiş, motosiklet kullanımı ise artma eğilimine girmiştir. Brent petrol fiyatlarının sürekli yükselmesi, hatta yıl sonuna kadar 100 doları bulabileceği söylentileri, döviz kurlarının yüksek seyretmesi sonucu akaryakıt fiyatları astronomik rakamlara ulaşmıştır. Kentsel dönüşüm ve yeni yapılan konutların site formatına gelmesi ile daire, işyeri sayılarının artmasına rağmen yolların aynı kalması da trafik yoğunluğunu arttırmaktadır.
Trafikteki araçların çokluğundan dolayı doğal olarak otopark sorununu da gündemden düşmemektedir. Yeni yapılan binalarda 1 veya 2 kat otoparka ayrılması zorunluluğu sorunun çözümünde yardımcı olacaktır.
Araçlardan alınan özel tüketim vergisi, KDV gibi vergilerin tutarı neredeyse araç fiyatı kadar yükselmesine rağmen araçlara olan talep her geçen gün artmaktadır. Ülkemizde trafikteki araçların çoğu maalesef ithal araçlardır. İlk yerli otomobilimiz olan TOGG un üretime başlaması ülke ekonomisi için son derece başarılı bir girişimdir. Ancak geçtiğimiz günlerde alınan bir kararla Çin kökenli BYD firmasına çeşitli haklar tanınarak ülkemizde yatırım yapacak olması yerli ve milli otomobilimiz TOGG un geleceği açısından birtakım riskleri beraberinde getirebilir. Çünkü vergi avantajından dolayı BYD nin fiyatı muhtemelen düşük olacaktır. Öte yandan yüksek bir bürokratımızın kendisine tahsis edilen TOGG marka arabayı şehir dışında kullanmayacağını açıklaması da maalesef üzücüdür. Biz öncelikle kendi malımıza güvenmeli, onu kullanmaya ve gerek yurt içi gerek yurt dışında Pazar payının yükselmesine çalışmalıyız. Ayrıca BYD firması yazılıp söylenenlere göre yedek parça ve araba üretimi için gerekli olan hammadde ve ara malları Çin den getirerek burada sadece montajını yapacaktır. Yani sabit sermaye yatırımı olmayacaktır.
Bundan birkaç ay öncesine kadar araba, yatırım aracı olarak gündemde idi. Sürekli artan fiyatlar olsa da araç yokluğu hissedilmeye başlamıştı. Ancak bazı art niyetli araç mümessilleri veya bayileri araçları depoya çekerek stoktan haksız kazanç sağlamak üzere ellerinde bulunan araçları satmıyorlar, stokta belletiyorlardı. Hükümet yeni arabalarda 6000 km. olmadan satış yasağı getirmesi ve araç stokları yapanlara ağır para cezaları verilmesinde kararlı adımlar atması sonucu Nisan ayından itibaren araba satışları düşme eğilimine girdi ve normal fiyatların da altında araç satılmaya da başladı. Ayrıca araçlar için bir takım teknik özelliklere haiz olmayan araçların temmuz ayından itibaren satılamayacağının yasalaşması nedeniyle bayiler normal fiyatın altında, bazıları bir miktar faizsiz kredi, bazıları düşük faizli kredi vererek ellerindeki araçları çıkarmaya başladılar. Doğal olarak ikinci el araç fiyatları da yaklaşık yüzde yirmi civarında gerileme kaydetti
Bir başka konu da döviz kurlarının yatay seyretmesi nedeniyle özellikle ithal araç fiyatlarının yerinde saymasıdır. Bu yüzden fiyatların artması söz konusu olmadığı gibi önümüzdeki aydan itibaren kampanyalı satışlar başlayabilir.
Piyasaya yeni çıkan ilk yerli otomobilimiz TOGG da her geçen gün yollarda çoğalmakta ve sıra beklemeden alınabilmektedir. Diğer elektrikli araçlar ise giderek yaygınlaşmaktadır. Ancak yazılı basında çıkan haberlere göre yoğun geçen kış aylarında sorun çıkarması Avrupa ülkelerinde beklenen miktarda satış gerçekleşmediğinden olmalı ki fiyatlar düşme eğilimine girmiş.
Ülkemizde özellikle trafik yoğunluğu ve gençlerin önde gelen tercihleri sebebiyle motosiklet satışları her geçen gün artmaktadır. Dolayısıyla motosikletlerin en uzuz fiyatı 300000 TL civarına kadar yükselmiştir.
Başka bir konu da bisiklet kullanımı bir türlü yaygınlaşmamıştır. Trafikte rahat gidiş, ekonomiden tasarruf gibi nedenler bisiklet tercihini arttırmaktadır ve birçok Avrupa ülkesinde ulaşım aracı olmasına rağmen bizde maalesef kullanılmamaktadır.
Araç kredilerinin yüksek olması, akaryakıta gelen zamlar, motorlu taşıt vergilerinin artması nedeniyle 10 yaşından büyük araçlara talep çoğalmıştır. Bakım paralarının da etkisi bu konuda önemlidir. Ayrıca yeni araçların fiyatına da ulaşmak epeyce zorlaşmıştır.
TÜİK tarafından yayınlanan haziran ayı motorlu taşıt istatistikleri aşağıdaki gibidir.
Haziran ayında 198 bin 581 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı
Haziran ayında trafiğe kaydı yapılan taşıtların %50,2'sini motosiklet, %38,1'ini otomobil, %6,7'sini kamyonet, %3,1'ini traktör, %1,2'sini kamyon, %0,4'ünü minibüs, %0,2'sini otobüs ve %0,1'ini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre %14,6 azaldı
Haziran ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre kamyonda %41,2, otobüste %39,1, minibüste %38,9, özel amaçlı taşıtta %34,3, kamyonette %24,2, traktörde %22,7, otomobilde %15,2 ve motosiklette %10,5 azaldı.
Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı geçen yılın aynı ayına göre %2,5 arttı
Haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı minibüste %22,7, motosiklette %11,6 ve otomobilde %0,2 artarken özel amaçlı taşıtta %36,4, kamyonda %24,6, traktörde %22,4, kamyonette %18,7 ve otobüste %11,9 azaldı.
Trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı haziran ayı sonu itibarıyla 29 milyon 987 bin 701 oldu
Haziran ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı taşıtların %52,5'ini otomobil, %18,8'ini motosiklet, %15,3'ünü kamyonet, %7,4'ünü traktör, %3,3'ünü kamyon, %1,7'sini minibüs, %0,7'sini otobüs ve %0,3'ünü özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Haziran ayında 676 bin 83 adet taşıtın devri yapıldı
Haziran ayında devri (1) yapılan taşıtların %64,4'ünü otomobil, %15,1'ini kamyonet, %13,8'ini motosiklet, %2,6'sını traktör, %1,9'unu kamyon, %1,6'sını minibüs, %0,4'ünü otobüs ve %0,2'sini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu.
Haziran ayında 75 bin 797 adet otomobilin trafiğe kaydı yapıldı
Haziran ayında trafiğe kaydı yapılan otomobillerin %12,5'i Renault, %10,3'ü Chery, %9,0'ı Fiat, %5,6'sı Citroen, %5,6'sı Volkswagen, %5,3'ü Hyundai, %4,7'si Peugeot, %4,4'ü Opel, %4,2'si Toyota, %3,9'u Honda, %3,8'i Skoda, %3,5'i Dacia, %2,8'i Mercedes-Benz, %2,6'sı Ford, %2,2'si BMW, %2,1'i MG, %1,8'i Nissan, %1,5'i Seat, %1,3'ü Kia, %1,0'ı Audi ve %12,1'i diğer (2) markalardan oluştu.
Ocak-Haziran döneminde 1 milyon 261 bin 1 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı
Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı %19,2 artarak 1 milyon 261 bin 1 adet olurken, trafikten kaydı silinen taşıt sayısı %8,4 azalarak 13 bin 509 adet oldu. Böylece Ocak-Haziran döneminde trafikteki toplam taşıt sayısında 1 milyon 247 bin 492 adet artış gerçekleşti.
Ocak-Haziran döneminde trafiğe kaydı yapılan otomobillerin %65,2'si benzin yakıtlıdır
Ocak-Haziran döneminde trafiğe kaydı yapılan 508 bin 801 adet otomobilin %65,2'si benzin, %12,9'u hibrit, %12,4'ü dizel, %8,4'ü elektrikli ve %1,1'i LPG yakıtlıdır. Haziran ayı sonu itibarıyla trafiğe kayıtlı 15 milyon 727 bin 46 adet otomobilin ise %34,9'u dizel, %32,6'sı LPG, %29,6'sı benzin, %1,8'i hibrit ve %0,8'i elektriklidir. Yakıt türü bilinmeyen (3) otomobillerin oranı ise %0,2'dir.
Ocak-Haziran döneminde en fazla 1300 ve altı silindir hacimli otomobil kaydı yapıldı
Ocak-Haziran döneminde trafiğe kaydı yapılan 508 bin 801 adet otomobilin %31,9'u 1300 ve altı, %21,7'si 1401-1500, %17,6'sı 1301-1400, %13,8'i 1501-1600, %5,9'u 1601-2000, %0,7'si 2001 ve üstü motor silindir hacmine sahiptir.
Ocak-Haziran döneminde kaydı yapılan otomobillerin 196 bin 508'i gri renklidir
Ocak-Haziran döneminde trafiğe kaydı yapılan 508 bin 801 adet otomobilin %38,6'sı gri, %25,3'ü beyaz, %13,0'ı siyah, %11,6'sı mavi, %6,3'ü kırmızı, %2,7'si yeşil, %1,0'ı turuncu, %0,6'sı sarı, %0,5'i mor ve %0,4'ü diğer renklidir.
AÇIKLAMALAR
(1) Devir, noterler aracılığı ile bir veya daha fazla el değiştiren taşıtları ifade etmektedir.
(2) Diğer başlığı altında toplulaştırılan taşıt sayısı, 5429 sayılı Türkiye İstatistik Kanunu'nun 13. Maddesi gereğince yayımlanması için "yazılı onayı" bulunmayan ya da ilgili ayda trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı bakımından sıralamada ilk 20 dışında kalan markaları ifade etmektedir.
(3) Yakıt türü bilinmeyenler, ruhsat işlemlerinde yakıt türü boş bırakılan veya sehven hatalı veri girişi yapılan otomobilleri kapsamaktadır.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
