Değerli okurlarımız, evlerde, işyerlerinde, sağlık merkezlerinde, laboratuarlarda ve sanayide karışık olarak toplanıp meydan, cadde ve sokaktaki çöp konteynırlarına atılan çöpler; milyonlarca TL harcanarak hazırlanan evsel düzenli depolama alanlarını tehlikeli atık depolama alanları haline dönüştürüyor.
Evsel atık depolama alanlarının tehlikeli atık depolama alanına dönüşmesi ile depolama alanını tekniğine uygun işletmek ve verim almak mümkün değildir.
Kontrol edilmeden her türlü atıkların atıldığı depolama alanları sağlık ve çevre açıdan risk altındadır.
Meydan, cadde ve sokaklara çöp konteynırlarının konması, ambalaj atıklarının kaynakta ayrı toplanmasını ve sıfır atık projesinin uygulanmasını engeller.
Türkiye’de ambalaj atıklarının %85–90, insan sağlığını tehdit edecek usulle toplanmaktadır.
Meydan, cadde ve sokaktaki çöp konteynırlarına karışık olarak atılan çöplerin içindeki ambalaj atıkları; sokak toplayıcıları maalesef bazı yerlerde çocuklar tarafından hijyen olmayan şartlarda çöpler didiklenerek ve dağıtılarak toplanmaya çalışılmaktadır.
Bazı şehirlerde ise çöp depolama alanlarında ambalaj atıkları, çalışanların sağlığı hiçe sayılarak toplanmaktadır.
Sokakta ve çöp depolama alanlarında toplanan bu ambalaj atıkları oldukça kirlidir.
Tekrar geri kazanma işlemine sokulmadan önce atık üzerindeki kirleticilerin bertaraf edilmesi gereklidir.
Buda ilave bir işçilik, arıtma maliyeti ve kirlilik demektir. Bu şekilde toplanan kirli ambalaj atıklarının sadece %40-50 değerlendirilmektedir.
Gerisi çöp depolama alanına gitmektedir.
Sokak toplayıcıları ve depolama alanlarında ayıklama yapan kişiler, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar ve zararlı atıklar gibi her türlü atıklar ve sızıntı sularına, doğrudan temas etmektedirler.
Bu toplama/ayıklama sistemi sağlık açısından çok tehlikelidir.
Sokak toplayıcılarının solunum sistemi hastalıkları (astım, amfizem, bronşit), tehlikeli atıkların yol aştığı kanserler ve beslenme bozuklukları yaşadıkları görülmektedir.
Diğer yandan, sokak toplayıcıları, kayıt dışı, sağlık güvencesiz ve sigortasız çalıştırılmaktadır ve hastaneye gitmeleri ve sağlık muayenesi olmaları mümkün değildir.
Bu, insan sağlığını hiçe saymak demektir.
Bu tür metotlarla toplanan ambalaj atıkları şehrin muhtelif yerlerinde çok kötü ortamlarda geçici olarak depolanmaktadır.
Hiçbir çevre, sağlık ve yangın önlemleri alınmadan bu kötü geçici depolama ortamlarında insanlar hem çalışmakta hem de barınmaktadırlar.
Bu tür ortamlarda çalışanların sağlıklı olarak yaşaması mümkün değildir.
Çünkü bu tür ortamlar, her türlü haşerenin, virüsün ve mikrobun yaşamasına ve üremesine elverişlidir.
Bu geçici depolama bölgeleri aynı zamanda çevreyi tehdit etmektedir.
Binlerce sokak toplayıcısının ve depolama alanlarındaki ayıklayıcıların Hepatit B gibi belli hastalıkları taşımaları kuvvetle muhtemeldir.
Çoğu genç olan sokak toplayıcılarının ve depolama alanlarındaki ayıklayıcıların sağlıkları tetkik edilmeli ve tedavileri için gereği yapılmalıdır.
Gelişmiş hiçbir ülkede, meydan, cadde ve sokaklar yerleştirilen çöp konteynırları ile çöpler toplanmamaktadır.
Yine gelişmiş ülkelerde çöpler her gün toplanmamaktadır.
Her gün çöp toplam ve taşıma çok maliyetli bir işlemdir.
İnsan sağlığına önem veriyorsak ambalaj atıklarının vahşi toplama/ayıklama ve geçici depolama sistemine son verilmeli ve kaynakta ayrı toplama sistemine geçilmelidir.
Bunun için çöp konteynırları meydan, cadde ve sokaklardan kaldırılmalıdır.
Sıfır atık projesi çerçevesinde ambalaj atıkları kaynakta ayrı toplanmaya başlandığı ve akıllı toplama sistemine geçildiği zaman evsel çöp miktarı yaklaşık %30-40 oranında azalacak ve taşıma maliyetini de o oranda düşürecektir.
Tehlikeli ve tıbbi atıkların çöp konteynırlarına atılmasını önlemek için meydan, cadde ve sokaktaki konteynırlar kaldırılmalıdır.
Çöp konteynırları meydan, cadde ve sokaklardan kaldırılarak bina yönetimi konteynırlarını evlerin ve işyerlerinin en gölge, yağış almayan ve soğuk yerlerine yerleştirmelidir.
Evlerden ve işyerlerinden çöpler her gün toplanmalıdır.
Dairelerde ve işyerlerinde oluşan evsel çöpler evin ve ofisin en soğuk, gölge ve yağış almayan yerine yerleştirilen çöp kabına konmalıdır.
Mutfakta ıslak çöpler gerekli kuruluğa mutlaka getirilmelidir.
Islak çöpler, tabanı delikli kaplarda bir süre bekletilip suyu giderildikten sonra çöp kaplarına atılmalıdır.
Böylece, evlerde ve işyerlerinde çöplerin çabuk bozulması ve kokuşması önlenir.
Belediyeler, evsel çöp kaplarının içine hangi atıkların atılacağını ve hangi çöplerin atılamayacağını kamuoyu ile paylaşmalıdır.
Ev ve işyerlerinde oluşan tıbbi atıklar, temizlik malzemesi atıkları, ilaçlar, florosans lambaları, haşere öldürücü ve ahşap koruyucu maddelerin kapları, boya ve vernik kapları, atık motor yağları ve piller gibi tehlikeli atıklar evsel çöplerin içine kesinlikle atılmamalıdır.
Bu atıklar çevre ve sağlık açısından çok zararlı ve tehlikelidir.
Bunların ev ve işyerlerinde kırmızı torbalarda biriktirilmesi ve belediyelerin bunları ayrı olarak toplanması/toplatması gerekmektedir.
Evlerde ve iş yerlerinde ıslak ve kuru atık kutusu olmalı.
Ev ve işyerlerinde oluşan kâğıt, karton, cam, alüminyum kutu, plastik kaplar ve tenekeler mavi renkli torbalara/kutulara atılmalıdır.
Bunlar geri kazanılması gerekli değerli atıklardır.
Bu atıklardan yeni kâğıtlar, kartonlar, plastik kutular, camlar, alüminyum kutular üretmek mümkündür.
Evsel çöpler, kesinlikle mavi renkli ambalaj atığı torbalarına atılmamalıdır.
Evde ve işyerlerinde oluşan pişmiş/pişmemiş mutfak atıkları, yaş sebze ve meyve atıkları kahverengi ıslak çöp kutusuna atılmalıdır.
Belediyeler, ambalaj atık toplama işlemini sigortalanmış ve kayıt altına alınmış sokak toplayıcıları ile yapabilir.
Ambalaj atıklarının ev ve işyerlerinde ayrı toplaması ile ilgili yeterli eğitim programları ve alt yapı çalışmaları yapılmalıdır.
Türkiye’de sera gazı salınımının azaltılması için ambalaj atıkları kaynakta ayrı toplanmalıdır.
Ambalaj atıkların geri kazanılması ve tekrar kullanılması ile çok sayıda kişiye yeni iş imkanı sağlanacaktır.
Ev ve işyerlerinde tıbbi atıklar, ambalaj atıkları ve diğer tehlikeli atıklar; evsel çöp kaplarına atılmadığı ve yağmur suyu ile ıslanmadığı zaman evsel çöp miktarının önemli miktarda azalacağı görülecektir.
Meydan, cadde ve sokaklarındaki çirkin görüntüler ortadan kalkacaktır.
Ambalaj atıklarının insan sağlığını hiçe sayacak usulde toplanması önlenecektir.
Sokak toplayıcıları diye bir kavram kalmayacaktır.
Bu insanlar modern toplama sistemine entegre edilecektir.
Tehlikeli atıklar ayrı toplanacağı için evsel çöp depolama alanı tehlikeli atık depolama alanı olmayacaktır.
Evsel çöp toplama sistemini değiştirilmelidir.
Bu da belediyelerin bütçelerine önemli katkı sağlayacaktır.
Ev ve işyerlerinde tamir bakım sonucu çıkan atıklar evsel çöp kaplarının içine atılmamalıdır.
Bu tür atıklar ayrı olarak toplanmalıdır.
Belediyeler alo moloz hattı sistemi kurarak bu konuda hizmet verebilirler.
Toplanan bu atıklar tekrar değerlendirilebilir.
Belediye başkanları, ambalaj atıklarını kaynakta ayrı toplama sistemleri ile ilgili nasıl bir yapı oluşturacaklarını kamuoyu ile mutlaka paylaşmalıdırlar.
Kaynakların sürdürülebilir yönetimi için ambalaj atıklarının kaynakta ayrı toplanması ve ekonomiye geri kazandırılması gerekmektedir.
Temel olay çöp oluşturmak değil çöp miktarını azaltmak olmalıdır.
Ev ve işyerlerinde evsel çöplerin nasıl azaltılacağı toplumun tüm kesimi ile paylaşılmalıdır.
Doğamızı korumak istiyorsak daha az çöp üretmeliyiz.
Evsel çöp miktarını azaltmak, ambalaj atıklarını geri kazanmak ve tehlikeli atıkları ayrı toplamak istiyorsak artık alışkanlıklarımızı değiştirelim.
