Geceleri başınızı gökyüzüne kaldırıp yıldızlara baktığınızda, çoğu zaman fark etmeden yanından geçtiğiniz bir dev vardır: Rigel. Orion Takımyıldızı’nın göz kamaştırıcı ayak yıldızı olan Rigel, yalnızca bir ışık noktası değil; kozmik ölçekte bir mucize, mavi-beyaz bir süperdevdir.
Orion’un sağ alt köşesinde yer alan Rigel, geceleri gökyüzünde çıplak gözle görülebilen en parlak yıldızlardan biridir. Asıl adı Beta Orionis olan bu yıldız, bizden yaklaşık 860 ışık yılı uzaklıkta bulunur. Bu da demek oluyor ki biz Rigel’e baktığımızda, onun 860 yıl önceki halini görüyoruz. Yani, şu anki ışığını henüz yola bile çıkarmadı bizim için.
Ancak Rigel’i asıl etkileyici kılan şey parlaklığı ya da uzaklığı değil — onun muazzam büyüklüğü ve enerjisi. Güneş'in yaklaşık 70 katı kadar büyük ve 120.000 katı kadar parlak olan Rigel, gerçek bir enerji fabrikası. Eğer Rigel, Güneş’in yerinde olsaydı, Dünya’da yaşam diye bir şey kalmazdı; çünkü onun devasa ışığı ve sıcaklığı her şeyi yakıp kavururdu.
Bilim insanları Rigel’i bir mavi süperdev olarak sınıflandırıyor. Bu tip yıldızlar çok sıcak (yaklaşık 12.000 Kelvin) ve ömürleri görece kısa olur — çünkü çekirdeklerindeki yakıtı olağanüstü bir hızla tüketirler. Rigel'in şu anki hali, yıldız yaşamının ileri evrelerinde olduğunu gösteriyor. Yani bu dev yıldız, bir gün süpernova olarak patlayacak ve ardından ya bir nötron yıldızına ya da bir kara deliğe dönüşecek. O gün geldiğinde, eğer hala insanlık gökyüzünü izliyor olursa, Rigel’in ölümü belki de geceyi gündüze çevirecek kadar parlak olacak.
Antik uygarlıklar da Rigel’in farkındaydı. Arapça kökenli adı “Rijl al-Jabbar” yani “devin ayağı”, bu yıldızın gökyüzündeki konumunu tanımlar. Yunan mitolojisinden Arap astronomisine kadar birçok kültür, Rigel’i hem hayranlıkla izledi hem de gökyüzündeki yerini kaydetti.
Bugün, teleskoplarla çok daha fazlasını görebiliyoruz ama Rigel hâlâ gözümüzle görebileceğimiz en ihtişamlı yıldızlardan biri. Sıradan bir gece, şehir ışıklarından biraz uzaklaşıp göğe baktığınızda, Orion’un ayağında parlayan bu mavi devi selamlayın. Çünkü o, zamanın ötesinden bize göz kırpıyor.
