Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası,
1211 sayılı Türkiye
Cumhuriyet Merkez
Bankası Kanunu ile,
Türkiye’de banknot
ihracı imtiyazına
münhasıran sahip ve
anonim şirket olarak
kurulmuştur.
Aynı Kanun'un 5'inci
maddesine göre,
Bankanın sermayesi
25.000,00 TL olup,
250.000 hisseye
ayrılmıştır.
Hisse senetleri nama
yazılı, itibari değeri
0,10 TL ve tamamı
ödenmiştir.
A, B, C ve D sınıfı
olmak üzere 4 ayrı
sınıfa ayrılan Banka
hisselerinden;
A sınıfı hisse
senetlerinin her biri
100 hisseliktir.
Bu sınıf hisse
senetleri münhasıran
Hazineye ait olup,
sermayenin yüzde elli
birinden aşağı
düşemez.
B sınıfı hisse senetleri
Türkiye'de faaliyette
bulunan milli
bankalara tahsis
edilmiştir.
C sınıfı hisse senetleri,
milli bankalar dışında
kalan diğer bankalarla
imtiyazlı şirketlere
tahsis edilmiştir.
D sınıfı hisse senetleri
Türk ticaret
müesseselerine ve
Türk vatandaşlığına
haiz tüzel ve gerçek
kişilere tahsis
edilmiştir.
2020 yılı sonu
itibarıyla, toplam
hisseler içinde;
A sınıfı hisselerin payı
yüzde 55,12,
B sınıfı hisselerin payı
yüzde 25,74,
C sınıfı hisselerin payı
yüzde 0,02
D sınıfı hisselerin payı
ise yüzde 19,12’dir.
×××××××××××××××××××××××××××××××××
Ülkemizde 2001 krizinin ardından dalgalı döviz kuru rejimi uygulanmaya başlandı.
Merkez Bankasının bir döviz kuru hedefi ve taahhüdü bulunmuyor.
Uygulanmakta olan kur rejiminde, döviz kuru bir politika aracı olarak kullanılmıyor.
Döviz arz ve talebini belirleyen esas unsurlar, iktisadi temeller, uygulanan para ve maliye politikaları, uluslararası gelişmeler ve beklentilerdir.
Ancak,
Merkez Bankası,
Döviz kurunun iktisadi temellerden belirgin şekilde sapması,
Kur piyasasında yüksek oynaklık oluşması,
Kur gelişmelerinin fiyat istikrarı ve finansal istikrara yönelik risk oluşturması,
Halinde tedbirler alıyor..
***
Gösterge Kurlar;
Merkez Bankası tarafından her iş günü, saat 15.30’da belirleniyor.
1 ABD doları karşılığında,
Türk Lirası döviz kurunu şu şekilde belirliyor;
Öncelikle
10.00-15.00 arasında her saat başı,
Bankalar arası döviz piyasasında,
1 ABD doları karşılığında Türk lirasına fiyat veren bankaların alım ve satım fiyat ortalamasını alıyor.
Ortaya çıkan bu 6 değerin de ortalamasını alarak bir “orta değer” tespit ediyor.
Orta değere iskonto ve prim uygulayarak alış ve satış kurlarını belirliyor.
Kur Ortalamaları Hesaplama Saatleri:
10.00: 1’inci Ortalama
11.00: 2’inci Ortalama
12.00: 3’üncü Ortalama
13.00: 4’üncü Ortalama
14.00: 5’inci Ortalama
15.00: 6’ıncı Ortalama
Benzer şekilde diğer döviz kurları için de, uluslararası piyasalardaki çapraz kurların 10.00-15.00 arasında alınan 6 değerinin aritmetik ortalaması ABD doları orta değerine uygulanarak diğer döviz kurları için de orta değerler hesaplanmakta,
Her bir döviz kuru için belirlenen orta değerlere iskonto ve prim uygulanarak ilgili döviz kurlarının döviz alış ve döviz satış değerleri belirleniyor.
Yukarıdaki tabloda yer alan saatlerde belirlenmiş ortalamalar ve orta değer ile ABD doları/euro çapraz kurları;
Ertesi iş günü Merkez Bankası İnternet sitesindeki Piyasa Verileri sayfasında ilan ediliyor.
Her iş günü belirlenen Merkez Bankası gösterge niteliğindeki döviz ve efektif alış-satış kurları ise, aynı gün içerisinde 15.30’da İnternet sitesinde ilan edilir, ertesi gün ise Resmi Gazete’de yayımlanıyor.
Yayımlanan bu kur değerleri; hiçbir kişi veya kurumu bağlamamakla birlikte, belirlendikleri günden bir iş günü sonra, Merkez Bankası tarafından gişe ve bazı muhasebe işlemlerinde kullanılabiliyor.
Rezerv yönetim stratejisi belirlenirken,
Merkez Bankasının yükümlülük yapısı,
Hazine adına yabancı para cinsinden borç ödemeleri,
Hazine borçlanma stratejileri ile iç ve dış ekonomideki dönemsel gelişmeler gibi pek çok unsur dikkate alınmakta;
Uygulanacak stratejinin mevcut döviz kuru rejimi ve para politikaları ile uyumlu olmasına özen gösteriliyor.
***
Merkez Bankasının döviz rezervi ne kadar olduğuna,
Döviz rezervi bilgisine Elektronik Veri Dağıtım Sistemi’nde (EVDS) yer alan “TCMB Bilanço Verileri” başlığı altındaki “Merkez Bankası Rezervleri” alt başlığından haftalık verilere;
“Ödemeler Dengesi, Uluslararası Yatırım Pozisyonu” başlığı altındaki “Uluslararası Rezervler” alt başlığından ise aylık verilere ulaşılabiliyor.
***
Paylaşmış olduğu bilgilerden ötürü Sn. Erol Altunoğlu'ya çok teşekkür ediyoruz.
