Petrol Kenti Batman

Petrolün bulunmasıyla birlikte üretime alınan ilk kuyu olan Raman-8'de şu ana kadar 1,3 milyon varil petrol üretimi elde edildi. Kuyuda hala günde ortalama 50 varil petrol üretiliyor. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) bölgedeki diğer kuyularda da bugüne kadar 450 milyon varile yakın üretim gerçekleştirdi. Raman Dağı'ndaki petrol sahasındaki 239 kuyuda ise günlük 7 bin varil petrol üretimi elde ediliyor. Batman, Şırnak, Mardin, Siirt ve Diyarbakır sahalarındaki bin 206 kuyuda günde 35 bin varil petrol üretimi yapılıyor. Petrolün çıkarılmasıyla Batman'ın adeta kaderi değişti. 1937 yılında köy iken bucak, 1957'de ilçe olan Batman, 16 Mayıs 1990'da il haline getirildi. Petrol bulunduğu dönemde 4 bin civarında olan Batman'ın nüfusu 2019 itibarıyla 608 bini aştı. Bin 640 dönüm üzerine kurulan Batman OSB'de 2002 yılında sadece bir un fabrikası bulunurken aradan geçen zamanda altyapının tamamlanması ve devletin sunduğu yatırım teşvikleri sayesinde fabrika sayısı hızla arttı. 2002 yılında 599 bin dolar olan ihracatını geçen yıl 37 milyon 262 bin 348 dolara yükselten Batman'da arsa tahsislerinin ardından kurulacak fabrikalarla 2023 yılında 10 bin kişinin istihdam edilmesi hedefleniyor.

Sondaj pompası At Başları

Bölgede petrolün varlığının anlaşılmasıyla, sondaj ekibi, kuyu tamamlama ekibi, ardından da At Başı diye tabir edilen sondaj pompasını kuran ekip çalışmalarına başlar. Petrol için kuyu açıldıktan sonra sıra onu çıkartacak bir sistem kurmaya gelir. Karada petrol çıkartılmasında At Başı adı verilen mekanik sistem kullanılır. At Başı petrolü yukarıya çeken bir pompa düzeneğidir. Sistem, genelde elektrikle çalışan bir motor yardımıyla işler. Motor, krank adı verilen parçayı döndürür. Dönmekte olan krank da kiriş adlı uzun parçayı hareket ettirir. Bu yüzden bu kirişe hareketli kiriş de denilir. Kirişin ucuna monte edilmiş büyük parça aynı zamanda çekice de benzeyen at başıdır. At başını andırdığı için Petrol sondaj sisteminin tamamı bu adla anılır. At Başına bağlı olan pompa çubuğu, krankın her bir dönüşüyle aşağı ve yukarı hareket eder. At Başı aşağı hareket ettiğinde, pompa çubuğu da kuyunun içinde aşağı iner. Kuyunun rezerve yakın kısmında bir tane sabit vana bulunur. Çubuğun ucunda da hareketli bir vana bulunur. Çubuk aşağı inerken hareketli vana açık, sabit vana da kapalıdır. At Başı yukarı hareket ettiğindeyse çubuk yukarı çıkar. Bu sefer hareketli vana kapanır, sabit vana açılır. Bu sayede rezervdeki petrol yukarı çıkar ve hareketli vananın kapanmasıyla da yüzeye doğru taşınır.

Trauzel Kulesi ile petrol bulundu

Batman bölgesinde petrol arama çalışmaları ilk kez Raman Dağında 1934 yılında yapıldı. Bu çalışmalar sonunda Raman Dağı eteklerinde bulunan Zivika Alikan köyü civarında bir sondaj yapılması teklif edildi. Ancak o günkü ekonomik şartların yetersiz olması nedeniyle, 350 metre kotta bulunan Maymuniye boğazında kuyu kazılmasına karar verildi. 20 Nisan 1940 tarihinde bin 48 metrede Türkiye’deki ilk petrole rastlandı. Raman-1 ismi verilen bu kuyudan günde 100 varil ile üretime geçildi. Ancak bir süre sonra su üretimindeki artış nedeniyle kuyu terk edildi. 1945 yılı Şubat ayında Avusturya’dan alınan “Trauzel Kulesi” ile ilk defa farklı bir teknoloji kullanılarak sondaj çalışmalarına devam edildi ve bu yöntemle 1946 yılında Raman'da bin 361 metrede yeniden petrole rastlandı. Raman-8 ismi verilen bu kuyudan da yaklaşık günde 45 varille üretime başlandı. 1948 yılında yapılan asit operasyonu ile günlük verim 450 varile yükseltildi. Günümüzde ise Raman-8 kuyusu günde 50 varil üretime devam etmekte.

Petrol çıkartılan ilk kuyu

Türkiye sınırları içerisinde petrol çıkarılan ilk kuyunun adı Raman-1 olarak kayıtlara geçti. O tarihte Siirt iline bağlı Beşiri ilçesinde bulunan Raman-1 kuyusu bugün Batman il sınırları içerisinde yer almakta. Dünya genelinde petrol bulma çalışmaları sırasında açılan her on kuyudan biri petrollü çıkmaktadır. Fakat Raman-1 ile birlikte hükümet adına açılmış altıncı kuyuda petrole rastlanıldı.

Ayrıca petrolün bulunması için bölgede harcanan yedi yıl, Rusların Bakü civarındaki petrolü bulmak için sarf ettikleri on altı seneye ve Fransızların Sahra’da geçen yirmi beş senesine kıyasla rekor sayılabilecek kadar kısa bir süre olarak kabul edilebilir. Ancak daha sonraki süreçte derinlere inildikçe su seviyesinin artması ve yüzde 98’lere kadar çıkması üzerine 1944 yılında Raman-1’de yapılan faaliyetler durduruldu.

Günde ortalama 50 varil petrol

Raman-1'den sonra açılan kuyulardan yeterli randıman alınamaması üzerine bölgenin terk edilmesi gündeme geldi. Ancak yapılan ısrarlı çalışmalar neticesinde dağın zirvesine yakın bir noktada kuyu açılmasına karar verildi. Ocak 1945 tarihinde sondajı yapılan yeni kuyuda bin 361 metreye gelindiğinde petrole rastlandı. Kuyudan çıkan petrolün günde 28 ton seviyelerinde oluşu o zamana kadar ki en iyi miktardı. Raman-8 adını alan kuyudan bir yıl süreyle günde 4–5 ton petrol çıkarılmışsa da 1948 yılında yapılan asitleme çalışmaları sonucunda verim günde 60–70 tona kadar yükseldi. Petrolün bulunmasıyla birlikte üretime alınan ilk kuyu olan Raman-8'de şu ana kadar 1,3 milyon varil petrol üretimi elde edildi. Kuyuda hala günde ortalama 50 varil petrol üretiliyor

İlk deneme Lokomotiflerle

Açılmaya başlanan diğer kuyulardan petrol çıkması, hatta günlük 150 tonlara ulaşan verimler elde edilmesi üzerine çalışmalar daha da yoğunlaştı. Çıkan ham petrolü kullanmak maksadıyla yapılan ilk çalışma, bunların mazot kullanan lokomotiflerde denenmesiyle gerçekleştirildi. 13 adet mazot yakan lokomotifi bulunan Devlet Demiryolları’nın deneme çalışmalarından olumlu sonuçlar alındı.

Raman Dağı’ndaki 1 numaralı kuyudan petrol çıkarılması sonrası bu petrolün işlenmesi için bir rafineri kurulması gündeme geldi. Bu bağlamda günde yalnızca 3 ton petrol arıtabilen ve aynı zamanda bölgedeki vadinin adını alan Maymune Boğazı Rafinerisi kuruldu. Raman-8’in açılması üzerine artık daha yüksek kapasitede arıtma yapma ihtiyacının doğması üzerine 1947 yılında günlük arıtma kapasitesi 9 tona çıkarıldı.

Antik liman kurulacak

Barajda su tutulmaya başlanmasının ardından ilçeye gelecek yerli ve yabancı turistlerin Hasankeyf Kalesi'ni gezebilmeleri amacıyla "antik liman" inşası için fizibilite çalışması yapıldı. DSİ Genel Müdürlüğünce hazırlanan Antik Liman Projesi'nin uygulanmasına bu yıl başlanacak.

Antik limanın tamamlanmasıyla ilçeye gelecek yerli ve yabancı turistler, yeni Hasankeyf'ten teknelerle limana ulaşarak, açık hava müzesi olan Hasankeyf Kalesi'ni, Küçük Saray'ı gezebilecek, dev kanyonlarda doğa yürüyüşleri yapabilecek, tüplerle baraj gölüne dalabilecek. Uygulanacak projelerin turizme büyük katkı sunması beklenirken Hasankeyf'in uğranılan değil, konaklanılan ilçe haline gelmesi hedefleniyor.

Batman Barajı elektrik üretiyor

Yapımı tamamlanan Batman Barajı, bugüne kadar ürettiği 4,9 milyar kilovat saat enerjiyle milli ekonomiye 1,9 milyar lira katkı sağladı. Son 15 yılda Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün (DSİ) inşa ettiği sulama tesisleriyle 138 bin 360 dekar arazi sulamaya açılırken, bu sayede 18 bin kişiye iş imkanı sağlandı, yıllık 43 milyon lira zirai gelir artışı gerçekleşti. Proje hazırlığı süren Garzan Projesi Sulaması Batman Ünitesi ile 153 bin 490 dekar arazi daha suya kavuşturulacak. Yeşil mercimek üretiminde Türkiye'de ilk sıralarda yer alan Batman'da Sason çileği coğrafi tescil aldı. Öte yandan mezrone üzümü, karpuz çekirdeği ve Cefan kavunu üretimiyle de kent bölgede ilk sırada yer alıyor.