Tarihi, kültürel ve doğal güzellikleriyle, adalarıyla, sahilleriyle tanınan Balıkesir, tescillenen yöresel ürünleriyle de dikkat çekiyor. Daha önce Geleneksel Kurtdereli Yağlı Güreşleri için geldiğimiz Balıkesir'e bu kez Masa Tenisi Türkiye Süper Ligi ilk etap maçları için yolumuz düştü. Maçlardan arta kalan zamanda Balıkesir'i bir kez daha gezme imkanı bulduk. Balıkesir doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihi geçmişi ve antik dokusuyla da göz kamaştırıyor. Yapılan arkeolojik çalışmalar sonucu bölgedeki ilk yerleşkenin M.Ö. 8 bin ila 3 bin yılları arasında yapıldığı düşünülüyor. Bilinen ilk uygarlık ise M.Ö. 3 bin ila bin 200 yılları arasında hakimiyet sürmüş Pelasg ve Leleg kolonileri. M.Ö. bin 120'lerde Hititlere katılan Balıkesir, Büyük İskender'e boyun eğerek Makedonyalıların eline geçmiş. Büyük İskender'in ölümüyle büyük bir egemenlik savaşı başlayan topraklar üzerindeki mutlak hakimiyet M.Ö. 85 yılında Roma İmparatorluğu tarafından kurulmuş. Roma'nın 395'te ikiye ayrılması sonucu Bizans egemenliğine giren Balıkesir'de Türk hakimiyeti Anadolu Selçuklu Devleti tarafından sağlanmış. Daha sonara yine bir Türk beyliği olan Karesioğullarına geçen Balıkesir son olarak 14. yüzyılın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu'na katılmış. Balıkesir'de gidilmesi gereken ilk yer Antandros Antik Kenti. Roma dönemine ait villaların ve M.Ö. bin 200'lere ait mozaiklerin bulunduğu antik kentte birçok lahit ve kanalizasyon ağı keşfedilmiş. Ülkemizin can damarlarından Kaz Dağları, aynı zamanda barındırdığı mitolojik öge ve hikayeleriyle ziyaretçilerin ilgisini çekiyor. Sarıkız efsanesinden tutun da Afrodit'in güzellik kraliçesi seçildiği güzellik yarışmasının düzenlendiği yer olmasına kadar Kaz Dağları, gürgen, meşe ve kestane ağaçlarıyla kaplı yemyeşil örtüsüyle insana aynı zamanda huzur ve dinginlik veriyor. Son olarak M.Ö. 5. yüzyılda inşa edildiği söylenen Kyzikos Antik Kenti'ni ziyaret edebilirsiniz.
Gezilecek çok yer var
Balıkesir Çarşısından başlayarak gezilebilecek pek çok yer bulmak mümkün. Karesibey Türbesi, Zağanos Paşa Cami, Yıldırım Cami, bir diğer adı Koca Saat olan Balıkesir Saat Kulesi, şehrin dinlenme merkezi ve fuar alanı Atatürk Parkı, Etnoğrafya Müzesi, Rahmi Koç Müzesi ve Kuvayi Milliye Müzesi binası ilk gezilecek yerler arasında. Bandırma ve yöresi; ilçe merkezinin 10 km batısında Kyzikos Antik Kenti ve burada Hadrianus Tapınağı Kalıntıları, Edincik Ulucami, Kuş Cenneti Milli Parkı, Burhaniye ve yöresi; Edremit kentine ve körfezine adını veren İlk Çağ Kenti Adramittion, Sayfiye Ören Yeri, Edremit ve yöresi; ilçe merkezinde Kurşunlu Cami, Antandros Antik Kenti, Gönen ve yöresi; Eski çağlardan beri ünlü sülfat ve bikarbonat açısından zengin kaplıcalar. Eskiden adı Kyzikos olarak bilinen Kapıdağ Yarımadası, Zeytinli beldesi sınırları içinde olan Hasan Boğuldu (Sütüven Şelalesi), Değirmen Boğazı Tabiat Parkı, Bandırma’nın 30 km güneyinde Daskyleoin Antik Kenti, Çamlık Koyu’nun sonunda yer alan Taşlı Manastır, Antik dönemde Didumus Dağı olarak bilinen dağın eteklerinde Yukarı Yapıcı Köyü Kirazlı Manastırı, Pateriça yarımadasının en uç noktasında yer alan Ayışığı Manastırı, Kemal Paşa Mahallesinde binalar arasında kaybolmuş Ayazma Kilisesi, Rumlar tarafından kilise olarak yaptırılmış Saatli Kilise Camisi, Marmara Adası ilçesine bağlı Saraylar Beldesi’nde yer alan Saraylar Açık Hava Müzesi, Sındırgı ilçe merkezine 20 kilometre mesafede yer alan Hisaralan Köyü’nde yer alan doğal termal kaynaklarından biri olan Hisaralan Kaplıcası ve Susurluk Kaplıca suları bölgenin önemli turizm tesislerini barındırıyor.
Ayvalık'a ayrı bir zaman ayırmak gerek
Ayvalık ve yöresine doğru gittiğinizde karşınıza daha çok gezilecek yer çıkıyor ki, hepsini görmek için bir kaç gün ayırmanız gerekebilir. Alibey Adası’nda Aya Nikola Kilisesi, ilçe merkezinde Hamidiye Cami, Cunda Adası, Ayvalık’ın ilk kilisesi olan Taksiyarhis Kilisesi ve Ayvalık’ın sevilen plajlarından biri Badavut Plajı nı gezebilirsiniz. Ayrıca Ayvalık’a gelip de Şeytan Sofrası’nda günü batırmadan dönen kişi sayısı oldukça azdır. Ayvalık adaları ve Midilli Adası’na karşı nefis bir manzara eşliğinde, gökyüzünde turuncunun hemen her tonunu görebileceğiniz Şeytan Sofrası yerli yabancı turistlerin her yıl akın ettiği gezi noktalarından biri. Şeytan Sofrası kadar ünü tüm dünyayı sarmasa da büyüleyici manzarasıyla gün batımının keyfini çıkarabileceğiniz diğer bir gezi noktası da Cennet Tepesi. Mutlaka uğramanız gereken bu tepe, Ayvalık’ın Armutçuk bölgesinde yer alıyor.
Coğrafi ürünler fark oluşturuyor
Mermerden soğana, ayrandan zeytinyağına ürünleriyle göz kamaştıran Balıkesir'in coğrafi işaretli ürün sayısı 12'ye ulaştı. Türkiye’nin en güzel şehirlerinden biri olan Balıkesir, Ağustos ayında Burhaniye zeytinyağını tescilleterek coğrafi işaretli ürünler arasına kattı. Burhaniye zeytinyağının eklenmesiyle birlikte Balıkesir’in Marmara mermerinden kuzu etine, höşmerimden Gönen iğne oyasına coğrafi işaretli ürün sayısı 12’ye ulaştı. Tarihi, kültürel ve doğal güzellikleriyle tanınan Balıkesir, tescillenen yöresel ürünlerine her geçen gün bir yenisini daha ekliyor. Son olarak Ağustos ayında Burhaniye zeytinyağını Türk Patent ve Marka Kurumu’na tescilleterek coğrafi işaretli ürünler arasına ekleyen Balıkesir, böylece şehre özgü bir ürünü daha koruma altına aldı. Şu anda Balıkesir’in coğrafi işaretli 12 ürünü bulunuyor. Bu ürünler Ayvalık zeytinyağı, Balıkesir kuzu eti, Balıkesir höşmerim tatlısı, Burhaniye zeytinyağı, Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini, Edremit zeytinyağı, Kapıdağ mor soğanı, Susurluk ayranı, Susurluk tostu, Gönen iğne oyası, Yağcıbedir el halısı ve Marmara Adası mermeri olarak sıralanıyor.
Zeytinin ve zeytinyağının vatanı
Balıkesir şüphesiz Türkiye’nin ve hatta dünyanın en lezzetli zeytinyağının da vatanı. Bu zeytinyağlarından en bilinenlerinden biri olan Ayvalık zeytinyağı, Ayvalık-Edremit yağlık zeytinlerinden üretiliyor. Ayvalık zeytinyağı, altın sarısı renkte, hoş kokulu, yüksek aromalı bir yağ. Ayvalık yağlık zeytin çeşidinden elde edilen natürel sızma Edremit zeytinyağı ise meyvemsi tadı, hafif akıcı ve genel olarak “su gibi” tanımlanabilecek karakteristik yapısıyla öne çıkıyor. Ağustos ayında tescillenen natürel sızma Burhaniye zeytinyağı ise erken hasat ve olgun hasat döneminde hasat edilen zeytinlerle üretiliyor. Erken hasatta yeşil-sarı renkteki Burhaniye zeytinyağının olgun hasatta ise altın sarısı renkte, meyvemsilik, acılık ve yakıcılık değerleri erken hasada göre daha düşük olarak tanımlanıyor. Balıkesir’in olmazsa olmaz lezzetlerinden biri olan Edremit Körfezi yeşil çizik zeytini ise Edremit Körfezi’nde 50-250 metre arasında rakımda yetiştirilmiş olan aşılı ağaçlardan elde ediliyor. Zeytinler ayıklandıktan sonra ham olarak çizilip tatlandırılıyor. Tatlandırılmasında sadece içme suyu kullanılan Edremit Körfezi yeşil çizik zeytinine başka herhangi bir ısıl ya da kimyasal işlem uygulanmıyor.
Seyahatlerin vazgeçilmez ikilisi
Balıkesir’in tescilli ürünleri arasında öne çıkan iki ürün de Bursa-İzmir otobanı üzerinde yolculuk yapanların mutlaka tattığı ve severek tükettiği Susurluk tostu ve Susurluk ayranı. En önemli özelliği kalın köpüğü olan Susurluk ayranının tarihi 1950’li yıllara dayanıyor. Geçmişte yayıkta yapılan ve yağlı olması, tadı ve köpüğüyle ünlü Susurluk Ayranı, katkı maddesi içermiyor, sadece yoğurt ile mayalanan doğal yoğurt, tuz ve su ile hazırlanıyor. Susurluk ayranı için her yıl, “Susurluk Ayran Festivali” düzenleniyor. Susurluk ayranı kadar çok sevilen Susurluk tostu ise lezzetini tava tost ekmeği, dana sucuğu ve çok az tuzlu kelle peynirinden alıyor. Tostun kıtır kıtır dokusu ise tost yapılırken kullanılan margarinden geliyor.
Bu lezzetlere doyum olmuyor
Geçmişi Osmanlı İmparatorluğu’na kadar uzanan Balıkesir kuzusundan elde edilen kuzu eti de Balıkesir’in coğrafi işaretli ürünlerinden biri. Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlatılan ıslah çalışmaları ve daha sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında devam eden bu çalışmalar sonucu olarak ortaya çıkan Balıkesir kuzusu, kıvırcık ırkından gelen lezzetli etiyle tanınıyor. Bugün tüm Türkiye’de seçkin restoranlarda kullanılan Balıkesir kuzu eti, her mevsim üretiliyor. Balıkesir’de doğan ve Osmanlı’dan günümüze ulaşan Balıkesir höşmerim tatlısı, tuzsuz peynir, şeker, irmik, yumurta sarısı ve renklendiriciyle kaynatılarak yapılıyor. İçindeki ürünlerin yüzde 50’si sütten gelen höşmerim Orta Anadolu ve Karadeniz’de de yapılsa da Balıkesir höşmerim tatlısı, lezzetiyle fark yaratıyor. Kapıdağ mor soğanı, sadece Erdek kırsalında 4 mahallede yetiştiriliyor. Soğan koyu mor rengini, tadını ve aromasını Kapıdağ Yarımadası’nın toprak, iklim ve coğrafi özelliklerinden alıyor. Çoğunlukla balığın yanında tüketildiği için "balık soğanı" olarak bilinen Kapıdağ mor soğanı; yumuşak, sulu ve tatlı yapısıyla öne çıkıyor. Genellikle çiğ olarak tüketilen mor soğan, topraktan söküldükten sonra sapları örülerek muhafaza ediliyor.
Balıkesir’in meşhur el sanatları
Gönen’e özgü bir el sanatı olan iğne oyası da coğrafi işaretli ürünler arasında öne çıkıyor. İğne ile kumaş, kalın iplik ve zincir üzerine düğüm atılarak yapılan örgü türü olan iğne oyası, Gönen’de kadınlar tarafından uzun yıllardır yapılıyor. Gönen iğne oyasını diğer yörelerin iğne oyasından ayıran en önemli özellik, kafes görünümündeki gözemesiz ilmik kullanımı ve bacak olarak tanımlanan dik konumda yan yana sıralanmış fiyonkların uygulanması oluyor. Diğer yörelerin tamamında üçgen (gözemeli) ilmik kullanılıyor. Balıkesir Gönen’de bu sanatı tanıtmak için her yıl Ulusal Oya ve Çeyiz Festivali düzenleniyor. Tarihi Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden öncesine kadar dayanan Yağcıbedir el halısı, özellikle Balıkesir'in Sındırgı ve Bigadiç köylerinde, yörükler tarafından dokunan ve önemli kültürel değere sahip motifleri olan bir halı türü. Her motifi ayrı bir anlam taşıyan ve ince yün ipliklerden dokunan Yağcıbedir el halısının 1 cm’sinde 30-35 ilme bulunuyor. İlme düğümlerinde Türk Düğümü (Çift) çok sağlam atıldığından ömrü çok uzun olan Yağcıbedir el halısı kök boyalarla boyadığı için renkleri de solmuyor. Yağcıbedir el halısında lacivert (gök), kırmızı (al), koyu kırmızı (nariç), beyaz (ak) olmak üzere dört ana rengin hakimiyetiyle dikkat çekiyor.
Dünyanın en güzel mermerleri
Türkiye'de kurulan ilk mermer fabrikasına sahip Marmara Adası'ndan çıkarılan Marmara Adası mermeri de coğrafi işaretli ürünler arasında yer alıyor. Marmara mermeri ve Marmara beyazı olarak da anılan Marmara Adası mermeri, hem dünya hem de Türk tarihindeki en önemli yapılara da hayat vermiş bir mermer türü… Edirne’deki Selimiye Cami, Mescid-i Aksa’da, Efes ve Truva uygarlıklarındaki birçok yapıya hayat veren Marmara Adası mermeri, sütunlar halinde çıkarılarak binalarda, anıtlarda, iç dekorasyonda, yontuculukta ve süs eşyalarında kullanılıyor.
Kaynak: ÖZEL HABER
Editör: MURAT İLTER
