Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi Türkiye’nin ilk tıbbi bitki bahçesi olarak 2005 yılında, 14 dönümlük bir alanda açıldı. Zeytinburnu Belediyesi ile Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneğinin yürüttükleri projede; tıbbi bitkileri araştırmak, üretmek, tanıtmak, bitki çeşitliliğinin korunup geliştirilmesine katkıda bulunmak, tıbbi bitkilerin etkin ve güvenli kullanımlarını teşvik etmek, tıbbi bitkilerin kültür altına alınmasını özendirmek, eğitim programları için çalışma alanı ve materyal sağlamak ve tıbbi floradan faydalanma konusundaki çalışmalara zemin oluşturmak hedeflendi. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde büyük bölümü etiketli 700'ü aşkın tıbbi bitki bulunuyor. Bazı etiketler üzerinde yer alan QR kod vasıtasıyla bitki hakkında geniş ve sesli bilgi almak mümkün. Bahçedeki bitki atıkları doğal gübre olarak değerlendiriliyor. Sentetik gübre ve ilaçlara başvurulmayan Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde sulama için damlama ve yağmurlama yöntemleri kullanılıyor. İstanbul Zeytinburnu'nda bulunan Türkiye'nin en büyük tıbbi bitkiler bahçesinde kozmetikten, geleneksel ilaç yapımına kadar altmışa yakını özel tür olmak üzere yedi yüzü aşkın bitki doğal yaşam şartlarına göre yetiştiriliyor. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde arzu eden vatandaşlara, fitoterapi, aromaterapi ve doğal kozmetik ürün yapımına ilişkin eğitimler de veriliyor. Kişisel kozmetikte ve geleneksel ilaç yapımında kullanılan renk renk çiçekler İstanbul Zehtinburnu'ndaki tıbbi bitkiler bahçesinde yetiştiriliyor. Tıbbi bitkilerin bir kısmının doğal olarak, bir kısmının açık havada, bir kısmının da serada yetiştiriliyor. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nin amacı ise burada bulunan 700 tıbbi bitkinin sürdürülebilirliğini sağlamak.
Bitkiler herbarium dolaplarında muhafaza ediliyor
Sağlık Araştırmaları Merkezi, yerel, geleneksel ve doğal sağlık mirasımızı değerlendirmek; tıbbi girişimlerin etkilerini ortaya koymak; insan ve tabiatın dengesine duyarlı, erişilebilir ve adil sağlık çözümleri sunmak üzere disiplinler arası araştırmalara öncülük etmeyi; ihtisas kütüphanesi, yayınları, seminerleri ve atölyeleri ile bir referans ve danışma merkezi olmayı hedeflemekte. Bitkiler çiçekli haldeyken toplanmakta, pres yapılarak kurutulmakta, kartonlara yapıştırılmakta, dondurucuda bekletilmekte, etiketlenmekte ve herbarium dolaplarında muhafaza edilmektedir. Herbarium etiketinde bitkinin Latince ismi ve isimlendireni, familyası, toplandığı yer, toplandığı yerin enlem, boylam ve yüksekliği, toplandığı habitatın özelliği, toplandığı tarih, toplayan ve teşhis eden kişinin isimleri ve bitkinin herbarium numarası yazılıyor.
Bitkilerin morfolojileri ve anatomileri inceleniyor
Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde yer alan sera, dünyanın sıcak ve ılıman iklime sahip bölgelerinden gelen bitkilere en uygun şartları sağlıyor. Yanında küçük bir yetiştirme serası daha bulunuyor. Laboratuarlarda ise bitkilerin morfolojileri ve anatomileri inceleniyor. Ayrıca laboratuarlarda, uçucu ve sabit yağ elde edilirken, tentür, merhem, krem, parfüm, kolonya ve sabun yapılıyor. Bunların yanı sıra, Kamboçya mantarı ve kefir üretilen laboratuarlarda bitki zararlılarına karşı bitki özleri de hazırlanıyor. Uygun zamanlarda hasat edilen bitkiler, kurutma odasındaki raflara yerleştirilerek kurutulmakta, paketlenip birkaç gün dondurucuda bekletilmekte, etiketlenip drog dolaplarında muhafaza ediliyor. Arka bahçede yer alan bölümde bulunan köpek, kedi, tavşan, ördek, kaz, tavus kuşu, hindi, horoz, tavuk, kaplumbağa, arı, kuş ve böcekler, özellikle çocukların tabiatı bir bütün olarak görmelerini kolaylaştırmaktadır.
Güneş saati ve tabiat takvimi
Tabanında 52 haftalık tabiat takvimi, üzerinde güneş saati bulunan güneş saati ve tabiat takvimi Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde yer alıyor. Hem çocuklara, hem de büyüklere tabiattaki döngüyü hatırlatan güneş saati ve tabiat takvimi Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'ne özgü orijinal bir yapı. Güneşin gün boyu ve aylık hareketini güneş saatinden öğrenmek mümkün. Güneş saatini Marmara Üniv.’den Dr.Öğr.Üyesi Murat Dinçer Çekin tasarlamış. Ayrıca tabiat takviminden ise hayvanların, bitkilerin ve havanın yılın hangi haftasında nasıl hareket ettiği takip edilebilir. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde doğa takviminden çark dönümü fırtınasından, arıların bal tutmasına, gece gündüz eşitlenmesinden, meltemlere kadar pek çok doğa olayının ne zaman olacağını bu takvimden öğrenmek mümkün. Güneş saati ve tabiat takvimi, yeryüzünün gökyüzü ile ilişkisini hatırlamak açısından eğitici bir rol oynuyor.
Staj İmkanları
Biyoloji, ziraat mühendisliği, tıbbi ve aromatik bitkiler, Bahçe Ziraatı, Organik Tarım, Seracılık bölümü, biyomühendislik, eczacılık, peyzaj mimarlığı, kimya mühendisliği, coğrafya, bahçe ziraatı, organik tarım, seracılık öğrencileri Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde staj yapabilir. Staj başvuruları internet üzerinden kabul ediliyor. Stajyerlere staj dönemi boyunca her gün bahçe, laboratuvar, sera ve seminer salonlarında eğitimler veriliyor. Teknik geziler yapılıyor. Tıbbi bitkilerin tanınması, yetiştirilmesi, hasadı, herbaryum örneği hazırlama, drog hazırlama ve saklama, etken madde grupları ve etkileri gibi konularda donanımlı hale gelen stajyerlerimizden bir kısmı ZTBB referansıyla ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından istihdam ediliyor. Başvurularda staj tarih aralığı belirtilmelidir. Her öğrenci Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi'nde en fazla 20 iş günü staj yapabilmektedir; kalan staj süresi için başka bir kurumda staj imkanı araştırılmalıdır. Kabul edilen öğrenciler zorunlu staj başvuru dilekçelerinipostayla veya faksla iletmelidir. Bunun dışında ilk, orta, lise ve üniversite öğrencilerine proje, laboratuar, materyal ve yarışma desteği de veriliyor.
Gönüllü Bahçıvanlık
Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesinde gönüllü bahçıvanlık, daha önce toprak ve bitkilerle yakından tanışma fırsatı bulamayanlar için hem tabiata yakın olma, hem zirâi konularda teknik bilgi ve pratik beceri kazanma imkânı veriyor. Gönüllü bahçıvan olarak ihtiyaç ve program dahilinde pek çok şey yapmak mümkün. Örneğin; yabancı ot temizleme, kuru yaprakları temizleme, fidanlık temizleme, ağaç çanaklarını temizleme ve süsleme, kompost harmanlama, sulama, çit bitkilerini budama, fide dikme, yıllık otsuları çoğaltma, bitki yerlerini değiştirme, hastalık ve zararlıları doğal yollarla kontrol altına alma, kümes hayvanlarına ve barınaklarına bakım yapma gibi bahçe işleri yapılabilir. Esnek çalışma saatleri içinde bireysel veya grup olarak çalışmaya katılan her yaştan gönüllüler, sulama, budama, fide dikme, çok yıllık otsuları çoğaltma, hastalık ve zararlıları doğal yollarla kontrol altına alma, kümes hayvanlarına ve barınaklarına bakım yapma gibi birçok işte personelle birlikte çalışıyor, bitki çeşitliliği, tohumların korunması, bitki üretim teknikleri, hasat ve sonrası ile ilgili interaktif eğitim alıyor. Gönüllülerin bir kısmı bahçeden gördükleri teşvikle tarlasında, bahçesinde veya balkonunda tıbbi bitki yetiştiriciliğine başlıyor.
Çok değerli eserlere imza atıldı
Merkezefendi 11.Geleneksel Tıp Festivali kapsamında düzenlenen Bitkilerle Tedavi Sempozyumunda Anadolu halk ilaçları üzerine araştırmalar; bitkilerle tedavide güncel araştırmalar; bitkilerin tedavi amaçlı kullanımında sorunlar; tıbbi bitkilerin korunması, üretimi ve ticareti; tıbbi bitkilerin ve bitkisel ilaçların mevzuatı konularında 17 bildiri sunuldu. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi danışmanlığında hazırlanan eser, çocukların tabiata farklı gözle bakmasını sağlıyor. Büyükannenin sandığından çıkan defter, torunu Çiçek ve arkadaşı Yusufçuğu tıbbi bitkilerin dünyasında bir yolculuğa itiyor. Yol boyunca rastladıkları ıhlamur, kahve ağacı, fesleğen, kekik, ekinezya, papatya, nane, lavanta, ebegümeci, kara hindiba, adaçayı, biberiye, dut ağacı, okaliptüs, çörekotu ve ısırgan kendilerini tanıtır. Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesinde yetişen bitkilerden 200 tanesinin botanik ve tıbbi yönleriyle ele alındığı kitap güzel fotoğraflarıyla estetik bir değer de taşıyor.
Kaynak: ÖZEL HABER
Editör: MURAT İLTER
