(28 Ekim – 8 Kasım 2020)
Cumhuriyetimizin kuruluşunun 97’nci yıldönümü kutlamalarını da içerecek şekilde düzenlenen aktiviteler
İstiklâl Caddesi’nin geçmişi
İstanbul, 29 Mayıs 1453 günü Osmanlı yönetimine geçmiştir. Haliç kıyılarından Galata Kulesi’ne doğru yükselen yeşil alanlar surlarla çevriliyken Fatih, Cenevizlilerin ikâmet ettiği Galata bölgesini “devlet içinde devlet” havası yarattığı kaygısıyla kabul edemeyeceğini belirtmiş ve surları yıktırmıştır. Yerleşim alanı 1700’lerden başlayarak bugünkü Tünel’den Galatasaray’a kadar sokağın iki tarafına doğru genişleme kaydetmiştir.
18’inci yüzyılın sonunda İstanbul’a gelen Jacques Dallaway[i], düzensiz yolları olan Beyoğlu’nu Galata’nın yazlığı olarak tanımlamış ve bu bölgede İngiliz, Fransız, Hollanda, Venedik, Rusya, İsveç, İspanya, Prusya ve Napolili diplomatların kışlık malikânelerinin bulunduğunu yazmıştır.
19’uncu yüzyılda İngiliz ve Fransız yapılarının çoğaldığı semt haline gelmiştir. Beyoğlu, kozmopolit yaşam ve yerleşimin merkezi olmuştur.
Kitaplardan
Asmalımescit 74 (Bohem Hayatı) isimli kitabında Fikret Âdil, bu bölgede yerli halkın yanında Türk adetlerini benimsemiş gayrimüslimlerin ve yabancıların (turistler, öğretim üyeleri, ticaret için gelenler, öğrenim görenler) Beyoğlu’na zenginlik kattığını yazmıştır. Bu kişiler, fıkralarda yer almış, piyeslerde söz hakkı olmuş, mimaride eserler yaratmışlardır. Ve şarkılarda isimleri vardır…
19’uncu yüzyılın sonlarından itibaren Tünel-Taksim arasındaki Cadde-i Kebir (Büyük Cadde), Türkiye’nin en büyük caddelerinden biri olma vasfını sürdürmüştür.
1913’te elektrikli tramvayın Taksim-Şişli arasında sefere konulmuş olması, 19’uncu yüzyılın ikinci yarısında Galatasaray’dan Taksim’e doğru bir genişleme ve yayılmaya neden olmuş, Cadde-i Kebir’in adı 1927 yılında İstiklâl Caddesi olarak değiştirilmiştir. Yüzyılın sonuna doğru sinema ve tiyatrolar, sanat galerileri, lokanta ve pastaneler ve lüks mağazaların sayısında artış kaydedilmesiyle İstiklâl Caddesi’nde ilk “sosyal hareketlilik” başlamıştır.
Hareketli ve renkli yaşam
Yollar vardır, döşeme taşlı Arnavut kaldırımlı, sizi bir yere götürür. Sokaklar vardır, ışıl ışıl, bazılarının aydınlatması zayıftır… İstiklâl Caddesi ise gaz lambası ve havagazı aydınlatmasıyla çok önceden tanışmış bir büyük caddedir. Şimdiki aydınlatması çağın gereklerine uygun, yolları bakımlıdır. Dış cepheleri dantel gibi işlenmiş binalar, eski Rum mimarların imzasını taşır. Bu semt Türkiye’nin özetidir.
Beyoğlu’nun değişen fiziki ve sosyal çevresi mizahın da geniş ölçüde vücut bulmasını sağlamıştır. Avrupa modasının yeni sanat formlarının ve yaşam tarzlarının arz-ı endam ettiği Beyoğlu, mizahçıya hiciv için eşsiz malzemeler vermiştir. Dahası günlük basının yaygınlaşmasıyla eş zamanlı olarak belediye hizmetlerinin kurumsallaşma çabaları, şehre dair meseleler etrafında bir kamuoyunun şekillenmesine fırsat vermişti. Beyoğlu hakkındaki beklentilerin yüksekliği, tespitlerin ucunu da sivriltmektedir.
Beyoğlu yeniden ama geniş boyutta hareketleniyor
Şimdiye kadar birçok aktiviteye imza atmış olan Beyoğlu Belediyesi, bu aktiviteleri genellikle salonda, sergi alanında, sınırlandırılmış bir alanda veya çadırda düzenlemiş ve sadece belirli konuları (Örneğin; Antika Festivali, Donanma Günleri Resim Sergisi, Geleneksel El Sanatları gibi) ele almıştır.
Bu sergileri İstanbul içinden ve dışından binlerce insan gezmiş; beğendiği yüzlerce objeyi ihtiyaç veya hatıra olarak satın almıştır.
Son Belediye seçimleriyle bugünkü Başkan’ına kavuşan Beyoğlu, geçmişle gelecek arasında kesintisiz devam eden kültür aktarımı için yeniden sahnedeki yerini almıştır. Gerek pandemi gerekse ağırlığını her gün hissettiğimiz iktisadî durgunluk, ticari hayat üzerinde bir tıkanıklık ve kesatlık yaratmıştır. Tam da bu dönemde Beyoğlu Belediye Başkanı Sn. Haydar Ali Yıldız, yeni konsept ve anlayışla farklı bir hareketliliğin liderliğine soyunmuştur.
28 Ekim – 8 Kasım 2020 tarihleri arasında İstiklâl Caddesi boyunca düzenlenecek olan aktivitede caddeyi gezenler,
- Çeşitli sanat etkinlikleriyle
- Farklı müzik gruplarıyla,
- Alış veriş furyasıyla
- Değişik kültürlerin yaşayış ve düşünceleriyle tanışacak ve karşılaşacaktır.
Her kuşaktan insan, Şişhane’den Taksim’e kadar yürüdüğünde kendisine hitap edecek birçok mağaza, materyal, enstrüman, modaya uygun giyim kuşam, sanatçı ve sanat eseri olduğunu görecektir. Belki iddialı olacak ama kadim şehir İstanbul, en hareketli, en renkli ve cıvıl cıvıl günleri yaşayacaktır.
Kısa bir süre için Cumhuriyet Bayramı’nı da içine alacak şekilde planlanmış ve uygulamaya konulmuş olan bu aktivite, ceplerde biraz parayı, ellerde fotoğraf makinesini ve ayaklarınızda biraz da dayanma gücünü gerektirecek galiba?
Haydi sahaya!
[i] Arkeolojik Eserler Cemiyeti (Society of Antiquaries of London) üyesi olan İngiliz asıllı James Dallaway (1763-1834), Babıali'ye gelen İngiliz elçilik kadrosunda papaz ve doktor olarak 1794-1796 yılları arasında İstanbul'da yaşar. Liston'un başkanlığındaki elçilikte ayrıca doğa bilimcisi J. Sibthorp ve ressam G. Mercati de bulunmaktadır. Dallaway 1794 yılının Kasım ayında J. Morrit ile birlikte Truva yöresini ziyaret eder. 1800'de, İngiltere'deki arkeolojik eserlerden oluşan özel koleksiyonlarla ilgili ilk kitaplardan biri olan «Anecdotes of the Arts in England» kitabını yayımlar.
İstanbul'un betimlemesiyle ilgili söz konusu kitabın İngilizce basımı 1797 yılında gerçekleşir. Kitap, Osmanlı başkentindeki anıtlar, devlet yönetimi, toplum yaşamı hakkında yazan bölümlerin yan ısıra İstanbul Boğazı, Bursa, İzmir, Efes, Milet, Samos (Sisam), İzmir-Çeşme Yarımadası, Hios (Sakız), Bergama, Lezbos (Midilli), Truva yöresi, Bozcaada (Tenedos), Çanakkale Boğazı, Marmara Denizi betimlemeleri de içermektedir. Bunların dışında kitapta Yunanlıların dinî adetleri, halk oyunları ve dilleri hakkında ilginç betimlemeler de vardır. Söz konusu kitabın Fransızca ve Almanca çevirisi de bulunmaktadır.
