* Cibali ile Ayvan saray arasında Haliç Sahil Yolundan giderken kimi yol ortasında kalmış bazı taş yapılar dikkatimizi çeker. Bu yapılarda zamanın yabancı dil ve diplomasiyi bilen Rum beyleri oturmuştur. Çoğunlukla Eflak ve Boğdan’a (bugünkü Romanya) Beylerbeyi (eyalet valisi) olarak tayin edilmişlerdir. Önünden her zaman geçtiğimiz ama kendisi hakkında bir şey bilmediğimiz yapılar…
*Beşparmaklar/Saint Hilarion
1974 Barış Harekâtı’ndan yedi yıl sonra nice canların verildiği Beşparmak Dağları’na gezi tertiplemiştik. Harekâta katılmış iki mücahiti de eşleriyle birlikte davet etmiştik. Yaşananları, yoklukları ve her zaman özlemle yanıp tutuştuğumuz Türkiye’mizin sahillerini seyretmiştik...
Kıbrıs’ın Magosa, Lefkoşa ve Girne Kaleleri barut mahzenlerinde keseler dolusu barut bulunduğu cihetle adayı iki sene idare edecek miktarda barut bırakılmış.
Kalan barutun en seri şekilde geri alınması için Kıbrıs Beylerbeyi ve Serdar Vezir-i Azam Hasan Paşa’ya ferman yazılmış.[1]
Eşkıya takibi ve martalos teftişine memur Kapıcıbaşı Osman Ağa’nın hüsn-i haline dair Girne Kadısı Musa tarafından imzalı bir ariza verilmiş. g.tt[2]
Seddülbahir Kalesi’nin muhtac-ı tamir olan bazı mevzileri hizmetinde Girne karyesi reayasının dahi bulunmaları lazım iken karye sakinlerinden beş nefer zımminin hizmet-i tamirden sırt çevirmeleri sebebiyle Limni Kalesi’ne kalebend olunmaları hakkında emir yazılmış.[3]
Kıbrıs’ın Girne Kalesi’ne tahassun (sığınma) ile icra-yı şekavet eden (eşkıyalık yapan) Dizdar Halil ve avanesinin (yardımcılarının) elde edilmelerine bilittifak çalışmaları hakkında Kıbrıs muhassılına, Teke mutasarrıfına, Semend-i bahri kalyonu kaptanına ve miri fırkata kaptanlarından Cafer Bey’e hüküm gönderilmiş. g.tt[4]
Asileri tedmire memur Mısır Valisi ve Seraskeri Vezir Hacı Osman Paşa’nın bahren maiyetine tayin olunan Kıbrıs Muhassılı ve Girne Kadısı Gölgezade Mustafa’nın 3 pergandisinden (tekne cinsi) topu olmayan birine ayriyeten 6 top tahsis edilmesi emredilmiş. g.tt[5]
Kıbrıs ceziresinde Lefkoşe, Magosa, Tuzla, Limasol ve Girne Kalelerinin tamiratı masarıfı çıkarılmış.[6]
*** *** ***
Dante Alighieri (1265-1321), Mayıs 1265’te Floransa’da doğan İtalyan yazar Dante Alighieri, 26 Mart 1266’da Durante adıyla vaftiz edildi. 1274’te “Yeni Hayat” ve “İlahi Komedya”da ölümsüzleştireceği Beatrice’yi ilk kez gördü.
Dante, ünlü eseri “İlâhî Komedya”sında Hz. Muhammed’i cehenneme koymuştur. Bazı İslam düşünürleri bunun İslam düşmanlığı olduğunu bazıları da algılamada anlayış eksikliği olduğunu söylemişlerdir. İşin bu tarafına girmek istemiyorum. Ancak Osmanlı Devleti’nin, Dante’ye ait şiirlerin yayımlanmamasını istediğine dair arşivde yazılar vardır.[7]
Cehennem. XXVIII s: 232
31 “Bak Muhammed de nasıl sakat edildi!
Önümde ağlayarak giden de Ali,
çenesinden tepesine yüzü kesili…
Jean Jacques Rousseau (1712-1778), insanlık tarihinde çığır açan Aydınlanma düşüncesinin en önemli romantik düşünür ve yazarıdır. Dante’den yaklaşık beş asır sonra yaşamış ve insanlar arasında bağ kurabilmenin yalnız ve ancak akıl ve bilgelikle olacağını belirtmiştir.
“… Hâlâ yaşayan Musa yasası, bin yıldan beri dünyanın yarısını yöneten Muhammed yasası, bunları yapanların büyük adamlar olduğunu bugün bile gösteriyor bize. Kendini beğenmiş felsefe ya da particilik ruhu bunlara boş gözle bile baksa, gerçek politika, onların yapıtlarında uzun ömürlü kurumlara önderlik eden büyük ve güçlü zekâya hayran kalmaktadır” demek suretiyle İslam dininin yayılmasında Hz. Muhammed’e olan ilgisini ortaya koymaktadır.[8]
*** *** ***
Yenmesinde tereddüt edilen şeyler
Üçüncü kez doğu hizmetine gitmiştim. Sarıkamış Kuşatma Harekâtı’nın yapıldığı günlerde Sarıkamış’a gitmiştim. Daha önce yazdığım bir yazıda özellikle sıcak iklim özelliği gösteren Güneydoğu Anadolu bölgemizde araziye çıktığımız zaman yakıcı güneşin insan vücudu üzerinde yarattığı etkiyi yaşayarak öğrendiğimi yazmıştım. Akrep, çıyan, yılan gibi zararlı hayvanların yanında iri çekirge sürüleri de sık sık ziyaretimize geliyordu.
Askerlerimiz ellerine geçirdikleri çekirgeleri öldürüyorlardı. Bazen onlara ‘tavaya girecek kadar iri olanları ayırın, yeriz’ deyince gülüyorlardı…
Ne zaman ki, Fahrettin Paşa’nın, “Medine Müdafaası” süresince erzak ikmali yapılamadığını ve askerlerine çekirge yedirdiğini anlattım, çekirgelere bakışları değişmişti. Onlar hiç olmazsa çekirgeleri yiyerek hem sağ kalmayı başarabilmiş, hem de İngilizlere karşı mücadele edebilmişlerdi.
Ya Sarıkamış Harekâtı’na katılan yiğitler ne yediler? Eksi 20-30 gibi derecelerde canlı da yaşayamayacağına göre… O yüksek rakımlı dağlarda ikmal nasıl yapıl(ma)dı, düşünebiliyor musunuz?
Midye, denizyıldızı, denizhıyarı, ahtapot, karides ve deniz böceği yemeyen seçicilere de gönderme olsun.
[1] Tarih :20/Ş /1010 (Hicrî) (1601-1602) Dosya No :43 Gömlek No :3840 Fon Kodu :İE.AS..
[2] Tarih :20/C /1117 (Hicrî) Dosya No :31 Gömlek No :2780 Fon Kodu :İE.DH
[3] Tarih :05/Za/1136 (Hicrî) Dosya No :35 Gömlek No :3064 Fon Kodu :İE.DH
[4] Tarih :29/Za/1179 (Hicrî) Dosya No :141 Gömlek No :7022 Fon Kodu :C..DH..
[5] Tarih :29/B /1186 (Hicrî) Dosya No :1143 Gömlek No :50795 Fon Kodu :C..AS..
[6] Tarih :05/M /1260 (Hicrî) Dosya No :125 Gömlek No :5600 Fon Kodu :C..AS..
[7] İtalya Şairlerinden Dante'nin şiirlerinin basılmasına müsaade edilmemesi.
Tarih 23-07-1306 Hicri, Kutu: Y, PRK. MF. Gömlek: 1, Sır: 69a
[8] Jean Jacques Rousseau, “Toplum Sözleşmesi” İş Bankası Kültür Yayınları, Basım 16, Ocak-2017 İstanbul,
s: 41
