Yüksek enflasyonla yaşamaya başladığımız yaklaşık üç yıla yakın bir süreden bu yana hepimiz enflasyondan korunmak, alım gücümüzü düşürmemek, aile bütçemizi en az zararla dengelemek, hayat pahalılığından en az etkilenmek gibi ekonomi verilerini sürekli olarak takip etmeye başladık ve günümüzde de takip etmeye devam ediyoruz. Yaşadığımız bu süreçte zengin iyice zenginleşirken fakir daha da fakirleşti. Parası olan her zaman olduğu gibi paradan para kazanmaya devam etti.
Döviz kurlarının yükselişini engellemek amacıyla uygulamaya konulan kur korumalı mevduat sistemi adeta fakirden alınıp zengine verilen bir sistemdir ve devlete olan maliyeti son derece yüksek olduğundan sistemden yavaş yavaş çıkılmaya çalışılıyor.
Seçimlerden sonra iş başına gelen ekonomi yönetimi eski sistemin yani düşük faiz yüksek kur sisteminin yanlış olduğunu kabul ederek politika faizlerini sekiz ayda %41,5 arttırarak %50 ye kadar yükselmesine rağmen enflasyon da yükselmeye devam ediyor.
Geçtiğimiz üç ay öncesine kadar öncelikle otomobil olmak üzere konut, gayrimenkul yatırım aracı olmuştu ve halen yüksek fiyatlar devam ettiği için satışların azalması gündemde.
Yukarıda bahsetmeye çalıştığım gibi dar ve sabit gelirliler geçim derdinde iken parası olan zenginler de finansal yatırım araçlarından en yüksek getiriyi elde etmek peşinde. Borsa, döviz, gayrimenkul, araç, hisse senedi, devlet iç borçlanma senedi, Euro Bond, altın, kur korumalı mevduat gibi yatırım araçları tamamen varlıklı kimseler için geçerli bir gelir kaynağı olabilir. Yüksek enflasyonun bir diğer sonucu da halkın büyük bir kısmının yoksullaşmasına sebep olmasıdır. Gene büyük bir kesim ise kredi kartlarıyla yaşamını idame ettirmeye çalışmaktadır.
Finansal yatırım araçları, bir taraftan parası olana para kazandırarak çalışmadan, yorulmadan, alın teri olmadan yatırımcılarına gelir sağlamaktadır. Diğer taraftan yatırım yapacak parası olmayan özellikle dar ve sabit gelirliler ise çalışarak, emek sarf ederek hayatlarını idame ettirmeye çalışmaktadır. Öyle ki bu düzende zengin daha zengin, fakir daha fakir olmakta, gelir dağılımı da adaletsiz bir şekilde gerçekleşmektedir. Günümüzde de vazgeçilmeye çalışılan kur korumalı mevduat sistemi buna en güzel örnektir.
Finansal yatırım araçları bir yönüyle çalışmadan kazanç sağladığı için yeni işyerlerinin açılmasına da olumsuz katkı yapmaktadır. Herhangi bir işi planlayan girişimci, öncelikle işten elde edeceği kazanç ile yatırımdan elde edeceği emek sarf etmeden elde edeceği kazancı tahmin ederek karar vermek durumundadır. Hal böyle olunca çalışan kazanır ilkesi bir tarafta kalmaktadır.
223 yılında ekonomik büyümeye en çok katkı sağlayan sektör %24,6 ile bankacılık ve finans sektörüdür. Buradan da anlaşılacağı üzere halkın finansal yatırımlara olan ilgisi ekonomik gelişmelere göre şekil almaktadır. Hâlbuki gerçek büyüme üretim kaynaklarının doğru ve verimli şekilde kullanılması ile mümkündür.
Mart ayı finansal yatırım araçlarının reel getiri oranları TÜİK tarafından yayınlandığı şekilde aşağıdadır.
Aylık en yüksek reel getiri, yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde %11,43, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde ise %11,57 oranlarıyla külçe altında gerçekleşti.
Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından Euro %1,42 ve Amerikan Doları %0,72 oranlarında yatırımcısına reel getiri sağlarken; mevduat faizi (brüt) %0,48, BIST 100 endeksi %4,46 ve Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) %5,04 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi. TÜFE ile indirgendiğinde; Euro %1,55 ve Amerikan Doları %0,84 oranlarında yatırımcısına reel getiri sağlarken; mevduat faizi (brüt) %0,36, BIST 100 endeksi %4,34 ve DİBS %4,92 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.
Külçe altın, üç aylık değerlendirmede; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %9,21, TÜFE ile indirgendiğinde ise %5,92 oranlarında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı oldu. Aynı dönemde DİBS, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %11,32, TÜFE ile indirgendiğinde ise %13,99 oranlarında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
Altı aylık değerlendirmeye göre külçe altın; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %19,47, TÜFE ile indirgendiğinde ise %11,69 oranlarında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı olurken; aynı dönemde DİBS, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %16,00, TÜFE ile indirgendiğinde ise %21,47 oranlarında yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
Yıllık değerlendirmede en yüksek reel getiri külçe altında gerçekleşti
Finansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde külçe altın; Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde %32,98, TÜFE ile indirgendiğinde ise %19,54 oranlarında yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan yatırım aracı oldu.
Yıllık değerlendirmede, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde; yatırım araçlarından BIST 100 endeksi %15,14, Euro %12,91 ve Amerikan Doları %11,24 oranlarında yatırımcısına reel getiri sağlarken; mevduat faizi (brüt) %24,46 ve DİBS %49,38 oranında yatırımcısına reel getiri sağlarken, Amerikan Doları %0,01, mevduat faizi (brüt) %32,09 ve DİBS %54,50 oranlarında yatırımcısına kaybettirdi.
Kaynak: TÜİK
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
